Mıknatıs nasıl yapılır? Mıknatıs yapmak için neler gereklidir, özellikleri nelerdir? Mıknatıs yapımı hakkında bilgi.
Mıknatıs Nasıl Yapılır?
Mıknatıs yapmak için kolay bir yol, meselâ demir gibi, mıknatıslanabilen bir maden parçası alıp bunu başka bir mıknatısa sürtmektir (demirin mıknatısa -hep aynı yönde sürtülmesine dikkat etmeli). Adi bir demir parçasının mıknatıs olmamasının sebebi, içerisinde kendi başına birer mıknatıs gibi olan küçük «domenler» yahut bölgeler bulunmasıdır. Bunlar küçük halkalar halinde düzenlenmiştir, böylece birinin kuzey kutbu yanındakinin güney kutbu ile yansızlaştırılmış olur. Demirin mıknatısa sürtülmesi ile yapılan şey bu «küçük mıknatısların» uç uca dizilip zincir haline gelmesini sağlayarak demirin uçlarında yansızlaştırılmamış olan magnetik kutupların ortaya çıkmasını sağlamaktır.
Fakat yüzlerce işçinin demir parçalarını mıknatıslara sürterek fabrikalarda mıknatıs yapmaya çalıştıklarını gözönüne getirmek bile güçtür. Bereket versin ki daha kolay bir yol vardır. Bir bobinden elektrik akımı geçtiği zaman bobin bir magnetik alan doğurur ve bu alanın içerisine bir demir parçası konursa, demirin içerisindeki «küçük mıknatıslar» uç uca bir hizaya gelir, yani demir bir mıknatıs haline gelir. Mıknatıs çubukları, demir parçalarını kısa bir zaman için mıknatıslayıcı düzenin hava aralığına koymak suretiyle mıknatıslanabilir. Bu düzen yumuşak demirden yapılmış bir tabana bağlı gene yumuşak demirden iki sütundan ibarettir. Sütunların yukarı tarafında, aralarındaki aralığı değiştirmek için ayarlanabilen birer kutup parçası vardır. Her iki sütunun etrafına birer bobin sarılmıştır. Bu bobinlerden akım geçtiği zaman yumuşak demirden yapılmış olan sütunlar ile tabanın içerisinde magnetik kuvvet çizgileri meydana gelir. Mıknatıslanacak parçanın hava aralığına konması ile bu parça kuvvet çizgilerinin kolayca geçebileceği bir yol teşkil eder ve hemen hemen bütün kuvvet çizgileri bu parça içerisinden geçerek bundaki küçük mıknatısları bir hizaya getirir. Şeklinin özelliğinden dolay: atnalı şeklindeki mıknatıslar özel bir problem ortaya çıkarır. Bunları mıknatıslayabilmek için bir çare bobini atnalının üzerine sarmaktır.
Bir mıknatısın, magnetik alanın etkisinden çıktıktan sonra da mıknatıslanmış olarak kalıp kalmaması (yani devamlı veya geçici mıknatıs olması) bu mıknatısın yapılmış olduğu malzemeye bağlıdır. Meselâ yumuşak demir gibi kolayca mıknatıslanabilen madenler mıknatıslanmalarını da kolayca kaybeder, halbuki magnetik alanın etkisine karşı daha fazla direnenler ve binaenaleyh zor mıknatıslananlar mıknatıslanmasını daha uzun zaman saklar. Bütün devamlı mıknatıslar «marten» çeliğinden (önce yüksek bir sıcaklığa kadar ısıtılıp sonra birdenbire soğutulmuş yani «su verilmiş» ve bunun sonucu olarak sert ve kırılgan hale gelmiş çelikler) yapılırdı. İçerisine biraz tungsten (yahut, çok daha ucuz olduğu için krom) ilâvesiyle mıknatıs yapmaya daha elverişli çelikler elde edilmişti. Daha sonraları demagnetizasyona karşı daha dayanıklı alaşımlar, bilhassa demir – alüminyum – nikel bileşimleri ortaya çıkmıştır.
