Mikrometre ile ölçüm nasıl yapılır? Mikrometrenin okunmasının resimlerle anlatımı, mikrometre okuma uygulaması, açıklaması
BİR MİKROMETRENİN KULLANILIŞI
Bu alet genel olarak, bir milimetrenin yüzde bir kaçı ile bir kaç milimetre arasındaki uzunlukları ölçmek için kullanılır. Özenle kullanılırsa, milimetrenin yüzde birinden daha iyi bir doğruluk sağlar. Burada gösterilen mikrometre İngiliz birimleri sistemine göre dizaynlanan ve küçük kalınlıkları presizyonlu ölçen bir tiptir.
Ölçülecek cisim mikrometrenin «ağzı» na konmuştur ve yüksek (tambur), mili açacak biçimde döndürülmüştür. Cisim, mille örs arasında sıkıca tutulduğu zaman, kalınlığı kolda -sapın dönmeyen iç kısmı- açılı bir eşelden doğrudan doğruya okunur. Yüksüğün yivli kenarı üzerine kazılmış başka bir sayılar takımı, sabit eşelle birlikte kullanılır ve bir inçin binde birine yakın okumalar verir. Mikrometrenin prensibi basitçe şudur: Herhangi bir vida bir tam devir yaptığı zaman, adımına, yani ardışık dişleri arasındaki uzaklığa eşit bir miktarda ilerler.
Yukarıdaki resimde gösterilen alette, vidanın dişi (ki bu milin gizli ucu çevresinde helezon şeklinde açılmıştır) bir inçin kırkta biri kadar bir adım atabilir. Yüksüğün dış hareketli kısmı mile bağlıdır ve onunla birlikte döner.
Yüksük daha geniş olduğundan, üzerindeki herhangi bir nokta bir tam dönme sırasında kabaca 1 1/4 inçlik bir yol kadar hareket eder. Mil, bir tam dönme sırasında bir inçin sadece kırkta biri kadar ilerler ve böylece yüksüğün hareketi milinkinden 50 kere deha büyüktür (1 1/4 sayısı, elli tane kırkta bire eşittir). Eşeller, bir cetvel gibi, bir inçin yirmide birine yakın olarak okunabilir ve böylece milin sadece binde bir inçlik bir hareketi, vida yardımıyla 50 defa büyütüldükten sonra, hareketli eşel üzerinde 1/20 inçlik bir okunabilir hareket haline dönüşür.
Aletin düzgünlüğü, vida dişlerinin kesiliş presizyonuna bağlıdır. Mandallı düğme, mil örse ya da ölçülecek cisme, çok fazla vidalandığı zaman dişlerin bozulmasını koruyan bir aygıttır. Mil cisme değdiği ya da herhangi bir katı cisme dokunduğu zaman, mandallı düğme, sapı döndürmeksizin kayar.
1. Mikrometre sağ elde, o biçimde tutulur ki eşel kullanan kimse tarafından açıkça görülür.
Bir mikrometreyi kullanmadan önce yapılacak ilk iş, sıfır noktasını kontrol etmektir. Bunun için, sadece mandallı düğmeyi döndürerek, aletin ağzını kapamak gerekir. Mandallı düğme kayarak dönmeye başladığında, hem sabit eşel üzerinde hem de hareketli eşel üzerinde «O» okunmalıdır. Alet kapalı olduğu zaman başka bir sayı okunuyorsa, bu sayının, sonraki ‘ bütün okumalardan çıkarılması gerekir.
2. Bundan sonra, alet gösterildiği gibi tutularak, aletin ağzı cismi alacak derecede açılıncaya kadar, yüksek baş parmakla işaret parmağı arasında, saat ibrelerine ters yönde döndürülür. Belki, yüksüğün ucundaki ana parmak yerine hareketli eşele yakın olan pürüzlü halkayı kullanmak daha uygundur. Cisim yerine konur, yüksük saat ibreleri yönünde yavaşça döndürülür ve mikrometrenin ağzı kapanır.
3. Cisim, örsle mil arasında sıkışmadan önce, baş parmak ve işaret parmağı mandallı düğmeye alıntı ve son dönme oradan yapılır. Böylece önce önemli vida dişinin herhangi bir zor altında bulunmaması sağlanır,ve ikinci olarak da cisim, kalınlığını bozacak derecede sıkıştırılmamış olur. Cismin, örsle mil arasında dikine oturmuş olmasına dikkat etmelidir. Eğer çarpık durursa ölçü çok hatalı olur.
4. Burada gösterilen mikrometreler in-çe göre bölünmüşlerdir. Avrupa’da kullanılan mikrometreler ise milimetreye göre bölmelidir. Bu sonuncularda vidanın adımı bir milimetredir ve dolayısıyla yüksük bir tam devir yaptığı zaman mil bir milimetre ilerler. Yüksüğün alt kenarının çevresi ise yüz eşit kısma bölünmüştür ve dolayısıyla yüksük- çevresinin bir bölme kadar dönmesi, milin yüzde bir milimetre ilerlemesine karşılıktır. Böylece, bu sonuncularla, ölçüler milimetrenin yüzde biri kadar yakınlıkla yapılabilir.
5. Mikrometreyi okumak için, önce kol üzerinde tamamıyla açılmış bulunan büyük bölmeler sayısını (0,1 inç) okuyoruz. Sonra, ancak açılmış bulunan dörtte bir bölmeler sayısını bulunuz. Bunlardan her biri 0,025 inçi gösterir. Sonunda, hareketli dairesel eşel üzerinde, kol üzerindeki uzun çizgi düzeyine gelen sayıyı okuyunuz. Bu da dairesel eşel bölmeleri sayısını verir, ki bunlardan her biri 0,001 inçi gösterir. Sonra bu üç okuma toplanır. Buradaki örnekte, 1 büyük bölme, 3 küçük (çeyreklik) bölme ve 15 dairesel bölme toplanınca 0,1 in+ 0,075 in+ 0,015 in, ki toplam olarak 0,190 inç verir.
6. Milimetreli mikrometrelerde, kol üzerindeki bölmelerden tam milimetre sayıları ve yüksük kenarındaki bölmelerden milimetrenin yüzdeleri okunur.
