Türk Milli Edebiyat akımı ile ilgili bilgiler. Milli edebiyat akımı genel özellikleri, beş hececiler topluluğu ve önemli sanatçıları hakkında bilgiler.
Türk edebiyatında toplum ve ülke sorunlarına daha çok yer veren Millî edebiyat akımı, başlangıçta Türkçülük ve milliyetçilik düşüncelerine dayanır. 1911 yılında Selanik’te çıkan Genç Kalemler dergisi dilde sadeleşmeyi savunarak büyük taraftar topladı. Böylece Millî edebiyat dönemi başlamış oldu.
Ömer Seyfettin, Ali Canip Yöntem, Ziya Gökalp’in çıkardığı bu dergiye daha sonra Fuat Köprülünün Türk dili ve edebiyatı çalışmalarıyla katılınca Millî edebiyat akımı gelişti. Başlangıçta bir dil hareketi olarak doğmuş olan bu hareket daha sonra edebiyat ve sanat anlayışı olarak gelişmiştir. Bu gruba “Yeni Lisan” hareketi de denir.
GENEL ÖZELLİKLERİ
- Dil, sade olmalıdır.
- Milli kaynaklara ve yurt gerçeklerine eğilmek gerekir.
- Şiirde yalnız, hece ölçüsü kullanılmalıdır
- Yazı dilinde İstanbul Türkçesi esas alınmalıdır.
- Arapça ve Farsça sözcükler, Türkçe söyleniş biçimleriyle yazılmalıdır.
- Konular yerli hayattan ve ulusal tarihten alınmalıdır.
- Başka Türk lehçelerinden sözcük alınmamalıdır.
- Edebiyatta “halka doğru” düşüncesi temel alınmalı, halkın yaşamını duygu ve düşüncelerini işlemelidir.
Bu dönemin diğer şair ve yazarları da şunlardır: Mehmet Emin Yurdakul, Halide Edip Adıvar, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Refik Halit Karay, Reşat Nuri Güntekin, Aka Gündüz, Yahya Kemal Beyatlı, Mithat Cemal Kun-tay, Hamdullah Suphi…
BEŞ HECELİLER TOPLULUĞU
Birinci Dünya Savaşı ve Cumhuriyeti izle”-yen yıllarda ortaya çıkmış, bir edebi topluluktur. Önceleri aruz ölçüsü ile aşk şiirleri söyleyen bu grup daha sonra şiirde hece ölçüsünün esas alınmasını savunmuştur.
Özellikler:
- 1. Arı bir dil kullanmayı benimsediler.
- 2. Hece ölçüsünü esas aldılar.
- 3. Şiirlerinde Anadolu’yu ve Anadolu halkını anlattılar ve milli duygulara daha çok yer verdiler.
- 4. Şiirlerinde gerçekçilikten uzak kalmış romantik konulara yönelmişlerdir.
Sanatçıları da şunlardır:
Orhan Seyfi Orhon, Halit Fahri Ozansoy, Yusuf Ziya Ortaç, Enis Behiç Koryürek, Faruk Nafiz Çamlıbel.
MEHMET EMİN YURDAKUL (1869-1944)
Sanatının ve ülküsünün saygı çeken özelliği yüzünden XIX yüzyıl Türkiyesinin Türk şairi diye ünlenmiştir. Milli edebiyat topluluğu oluşmadan hece ölçüsüyle epik ve lirik anlayışla şiirler yazmıştır. Bu yönü ile milliyetçilik akımının öncüsü sayılır.
Şiirinin özellikleri:
a) Türk şiirinde halk dili ile şiirler yazmıştır.
b) Anadolu ve Rumeli köylüsünün hayat ve ıstırabı onun kalemiyle şiire girmiştir.
c) Hece ölçüsünü Aruz ölçüsünden üstün görmüş, Türk edebiyatında hece ölçüsü akımını başlatmıştır.
Eserleri:
Türçe Şiirler, Türk Sazı, Ey Türk Uyan, Ordunun Destanı, Zafer Yolunda, Mustafa Kemal, Tan Sesleri, Ankara, Türk’ün Hukuku, Dante’ye.
ZİYA GÖKALP (1875-1924)
Türk edebiyatının, ilim ve fikir adamlarından biridir. “Türkçülük, Türk ulusunu yükseltmek demektir” inancıyla çalışmıştır. Türk ulusunun, dil, din, ahlak edebiyat yönleri ile aynı terbiyeyi alan topluluk olduğunu savunmuş, bu konularda eserler vermiştir. Kısaca Türk milliyetçiliğinin “programı”nı çizmiştir. Şiir, nesir, destan ve masal yazmış ilmî ve fikrî makaleler yayımlamıştır.
Eserleri:
Kızıl Elma, Altın Işık, Yeni Hayat, Genç Kalemler, Milli Tetebbular Mecmuası, Türk Medeniyeti Tarihi, Türk Töresi, Türkçülüğün Esasları, Malta Mektupları, “Türkleşmek, Mu-assırlaşmak, İslamlaşmak”
ÖMER SEYFETTİN (1884-1920)
1911 yılında Selanik’te çıkan “Genç Kalemler” dergisinin ilk sayısında yayımlanan “Yeni Lisan” adlı makalesi ile Türk dilinin sadeleşmesini başlatan Ömer Seyfettin, şiir de yazmıştır. “Yeni Lisan” makalesi milli edebiyatın başlangıcı sayılır.
Türk edebiyatında “hikayeci” olarak ünlenen Ömer Seyfettin’in hikayelerinde şu özellikler görülür.
- a) Her kesimin anlayabileceği sade bir dil kullanmıştır.
- b) Hikâyelerinin konularını ya tarihten ya da günlük hayattan almıştır.
- c) Olayları anlatırken klâsik hikâye tekniğini uygulamıştır.
- d) Hikâyelerinin çoğunda Türkçülük akımının izleri görülür.
- e) Hikayelerini, görgü, bilgi, fikir ve nükte unsurlarıyla süslemiştir.
- f) Anlatım tekniği, yönü ile hikâyeleri XX. yüzyıl başlarındaki Türk hikâyeciliğinin realist önderi ölmüştür.
Yüzden fazla hikâye yazan Ömer Seyfettin’in önemli hikâyeleri şunlardır:
Topuz, Harem, Balkon, Nakarat, Tuhaf Bir Zulüm, Yalnız Efe, Pembe İncili Kaftan, Başını Vermeyen Şehit, Forsa, Kaç Yerinden, Kurumuş Ağaçlar, Binecek Şağı, Yüz Akı.
Küçük Hikayeleri: Ashab-ı Kehfimiz, İlk Düşen Ak, Yüksek Ökçeler, Bomba, Gizli Mabet, Asilzadeler, Bahar ve Kelebekler, Beyaz Lale, Tarih Ezeli Bir Tekerrürdür.
Ayrıca sanatçının Mahçupluk İmtihanı adlı komedisi, Açık Hava Mektebi adında bir roman denemesi vardır.
FARUK NAFİZ CAMLIBEL (1898-1973)
Balkan Savaşı’nın ve Birinci Dünya Sava-şı’nın kaybedildiği dönemde yetiştiği için, sosyal romantizmi benimsemiş aşk şiirleri de yazmıştır. Önceleri aruz ölçüsünde şiirler yazan şair daha sonra hece ölçüsüyle de şiirler yazmıştır. Ününü hece ölçüsüyle yazdığı gözleme dayanan lirik şiirleriyle özellikle “Han Duvarları” adlı şiiriyle kazanmıştır.
Eserleri:
Şiir Kitapları: Şarkın Sultanları, Gönülden Gönüle, Dinle Neyden, Çoban Çeşmesi, Suda Halkalar, Bir Ömür Böyle Geçti, Akar Su, Akıncı Türküleri, Heyecan ve Sükun, Han Duvarları.
Tiyatro Eserleri: Canavar, Akın, Özyurt, Kahraman, Yayla Kartalı.Şairin bu eserlerinden başka “Yıldız Yağmuru” adlı romanı yayımlanmıştır.
