Birinci Dünya Savaşından yenik ayrılan Osmanlı Devletinin imzaladığı Mondros Ateşkes Antlaşması sonrasındaki durum ve olaylar maddeler halinde.
Mondros Ateşkes Antlaşması Sonrası Yaşananlar
1 — Mondros ateşkes anlaşmasından sonra düşmanlarımız Osmanlı devletini parçalamaya başlamışlardı. Onların bu hareketi karşısında memleket halkını teşkil eden Türk ve Azınlıklarla, padişah ve hükümeti ayrı görüş ve düşüncedeydiler.
2 — Padişah yalnız kendi tahtını kurtarmak istiyor, hükümeti de onun yolunda yürüyordu. Bu isi düşmanlara yaranarak yapmak istiyordu. Hatta İngiliz Muhipler Cemiyetini de kurmuşlardı.
3 — Azınlıklar da bu karışık durumdan kendileri için bir çıkar görmüşler, millî emellerine göre birtakım cemiyetler kurmuşlardı. Rumların Mavri Mira ve Pontus, Ermenilerin de başka adlarla söylenen cemiyetleri vardı.
4 — Türk milleti ise istiklâl ve hürriyetini kurtarmak için Anadolu’da yer yer savunma cemiyetleri kurmuştu. Bunların en önemlileri Trakya – Paşaeli, Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyetleri ile Redd-i İlhak ve Trabzon Adem-i Merkeziyet Cemiyetleriydi. Türk milleti bu sırada vatanı kurtaracak bir kahraman bulmuştu. Bu, Anafartalar kahramanı Mustafa Kemal’di. Mustafa Kemal, vatanı kurtarmak için 19 mayısta Samsun’a çıktı.
5 — Mustafa Kemal Samsun’a çıktığı sırada, memleketimiz yer yer işgal edilmişti. İngilizler, Fransızlar, İtalyanlar ve Yunanlılar istedikleri yerleri ellerine geçirmişlerdi.
6 — Mustafa Kemal vatanın kurtarılması için önce Erzurum’da bir kongre yaptı. Vatanın parçalanamayacağını kabul eden Erzurum Kongresi, Mustafa Kemal’i başa getirdi.
7 — Sivas’ta toplanan büyük millî kongre ise Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyetini kurarak bir Temsil Heyeti seçti. Başına da Mustafa Kemal’i getirdi. Mustafa Kemal işlerle daha yakından ilgilenmek üzere 27 aralık 1919’da Ankara’ya geldi.
