Mondros Ateşkes Antlaşmasının Önemi Nedir? Ateşkesin Uygulanması

0
Advertisement

30 Ekim 1918 tarihinde imzalanmış olan Mondros Ateşkes Antlaşmasının koşulları ve önemi hakkında maddeler halinde bilgiler.

Mondros Ateşkes Antlaşması

MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASI (30 EKİM 1918)

Ateşkesin İmzalanması

I. Dünya Savaşı, Bağlaşma Devletleri’nin yenilgisiyle sonuçlanınca önce Bulgaristan savaştan çekildi. Bulgar kralı ülkesini terketti. Daha sonra Almanya ve Avusturya-Macaristan ateşkes önerisinde bulunarak savaşı sona erdirdiler. Her iki ülkede de rejim değişikliği oldu. Cumhuriyet ilan edildi.

Osmanlı Devleti’nde savaşın kaybedildiğini gören İttihat ve Terakki ileri gelenleri yurt dışına kaçtılar. Yeni kurulan hükümet, Anlaşma Devletleri’ne başvurarak ateşkes istedi. Anlaşma Devletleri adına hareket eden İngiliz Amirali ile Deniz Bakanı Rauf Bey’in başkanlığındaki Türk heyeti arasında Limni’nin Mondros Limanı’nda yapılan görüşmeler sonucunda Mondros Ateşkes Antlaşması imzalandı.

Mondros Ateşkes Antlaşmasından Sonra İşgal Edilen Yerler

Mondros Ateşkes Antlaşmasından Sonra İşgal Edilen Yerler

Ateşkes’in Koşulları
  1. Karadeniz’e giriş için Çanakkale ve Karadeniz boğazlarının açılması ve Karadeniz’e geçişin güvenlik altına alınması için Çanakkale ve Karadeniz istihkâmları müttefiklerce işgal edilecektir.
  2. Sınırların korunması ve iç güvenliğin sağlaması için gerekli görülecek askeri kuvvetten fazlası derhal terhis edilecektir.
  3. Anlaşma Devletleri, güvenliklerini tehdit eden bir durumla karşılaşırlarsa, yurdun önemli stratejik bölgelerini işgal edebileceklerdir (7. Madde).
  4. Anlaşıklar, Osmanlı tersane ve limanlarındaki bütün gemi ve tamir araçlarından yararlanacaklardır.
  5. Hükümet haberleşmesi dışında telsiz, telgraf ve kablolar Anlaşma Devletleri’nin memurları tarafından denetlenecektir.
  6. Bütün demiryollarına Anlaşma Devletleri’nin denetleme subayları memur edilecektir.
  7. Orduya ait silahlar, cephane, donatım ve taşıt araçları Anlaşıkların emrine verilecektir.
  8. Altı ilde (Erzurum, Van, Harput, Diyarbakır, Sivas, Bitlis) karışıklık çıkarsa, bu illerin herhangi bir bölümünü müttefikler işgal edebileceklerdir.
  9. Anadolu dışındaki cephelerde bulunan birlikler derhal teslim olacaklardır.
Mütareke’nin önemi
  • a. Bu antlaşma ile Osmanlı Devleti fiilen ortadan kalkmış oluyordu.
  • b. Boğazların işgali ile Anadolu ve Rumeli’nin bağlantısı kesilmiş, İstanbul tehlikeye düşmüştü.
  • c. Anlaşıklar, tek taraflı kararlarıyla ülkenin stratejik noktalarını işgal etme hakkını elde etmiş oluyorlardı. Bu da Türklerin elinde kalması gereken Anadolu’nun da işgaline yol açmış oluyordu.
  • d. Ayrıca Toros tünellerinin işgal edilmesi, telsiz, telgraf ve kabloların denetim altında tutulması ülkenin tümüne yönelik bir işgalin, ilk işaretleriydi.
  • e. Altı ilde karışıklık çıkarsa buraların da işgal edileceği ifadesi, ilerde kurulması tasarlanan Ermenistan Devleti’ne yurt sağlama isteğini yansıtıyordu.

Bu, görünürde bir ateşkes antlaşması olmasına karşın gerçekte; ateşkesten öte, kesin bir antlaşma niteliğindeydi. Osmanlı Devleti’nin yok edilmesi, tarih sahnesinden silinmesi sonucunu yaratan koşullar taşıyordu.

Ateşkes Nasıl Karşılandı?

Padişah, koşulları, ağır bulmakla birlikte diğer müttefik hükümdarlar gibi tahtını kaybetmediği için ateşkesten memnundu.

Advertisement

Osmanlı Meclisi’nde ateşkes koşulları büyük üzüntü ve kaygı yaratmış ancak yine de Meclis, antlaşmayı imzalamak için hükümete yetki vermişti.

Amiral Galthorpe, Türk heyeti başkanı Rauf (Orbay) Bey’in isteği üzerine, ona bir mektup vermişti. Bu mektupta yer alan, “Hiçbir Yunan savaş gemisinin istanbul’a gitmemesi, istanbul’un işgal edilmemesi konusundaki kuvvetli isteğinizi hükümetime bildirdim.” ifadesine dayanarak Rauf Bey gazetelere verdiği demeçte, “Sizi temin ederim ki, İstanbul’umuza tek bir düşman askeri çıkmayacaktır” deyince; Rauf Bey’in bu sözleri ve Amiral Galthorpe’un mektubu, bir güvence olarak kabul edildi.

Verilen demeçlerin etkisiyle basın da olumlu bir hava estirmeye başladı. Savaşın sıkıntılarından bitkin hale gelmiş olan halk da ateşkesin imzalanmasını olumlu karşıladı. Fakat ileriyi gören yurtsever subay ve aydınlar duruma daha farklı bakıyorlardı.

Mustafa Kemal, ateşkes imzalandığı zaman, Yıldırım Orduları Kumandanı olarak İngiliz ilerlemesini durdurmaya çalışıyordu. Hükümete çektiği telgraflarda; ateşkesin her türlü yoruma açık maddeler içerdiğini, özellikle 7. maddenin sakıncalarını belirtmiştir.

ATEŞKES’İN UYGULANMASI

Ateşkesin imzalanmasından kısa bir süre sonra uygulama başladı.

  1. Osmanlı orduları terhis edildi.
  2. Ulaşım, haberleşme, önemli madenler Anlaşma Devletleri’nin denetimine geçti.
  3. Bütün savaş araç ve gereçlerine el konuldu.
  4. Boğazlar işgal edildi.
  5. Güçlü bir Anlaşma Devletleri donanması İstanbul önlerine gelerek demirledi.
  6. İstanbul’da Anlaşma Devletleri’nin bir karargâhı kuruldu.

Advertisement


Leave A Reply