Moskova Antlaşması (16 Mart 1921) Ne Zaman, Kimlerle Yapılmıştır? Önemi Nedir?

1
Advertisement

Moskova Antlaşması ne zaman ve hangi ülkeler arasında gerçekleşmiştir? Moskova Antlaşmasının önemi, maddeleri ve hakkında bilgi.

Moskova Antlaşması

Kaynak: wikipedia.org

Moskova Antlaşması; Sovyetler Birliği ile Ankara Hükümeti arasında imzalanan antlaşmadır (16 Mart 1921). 1917 Ekim Devrimi’nden sonra, SSCB’de yaşanan değişmeler, 23 Nisan 1920’de TBMM’nin açılmasıyla yeni bir devlet kuracağını tüm dünyaya açıklayan Ankara Hükümeti’nin yararına ilişkilerin gelişmesine yol açtı. Kurtuluş Savaşı’nda ülkenin gereksinme duyduğu para, silah ve malzeme yardımında bulunan SSCB’nin Dışişleri Komiseri Çiçerin’e meclis açılmasından üç gün sonra Mustafa Kemal Paşa’nın gönderdiği bir mektupla iki ülke arasına da politik ve askeri planda bir ittifak kurulması istendi. Çiçerin bu isteği kabul ederek, Ankara Hükümetinden görüşmeleri için, Moskova’ya bir kurul gönderilmesini istedi. Bunun üzerine Dışişleri Bakanı Bekir Sami Bey’in başkanlığındaki bir kurul, 11 Mayıs 1920’de Moskova’ya gönderildi.

Görüşmelerin sonunda, iki ülke arasındaki diplomatik düzeyde ilk ilişki, 20 Kasım 1920’de kuruldu. Ali Fuat (Cebesoy) Paşa TBMM Hükümeti’nin SSCB’ye gönderdiği ilk diplomatik temsilci oldu. Yapılacak bir anlaşmaya iki ülke de dünya politikasında içine düştükleri yanlızlıktan kurtulabilmeleri için atılacak ilk adım olarak bakmaktaydı. Böylece 1920 sonlarında başlayan ikinci tur görüşmeler Türkiye adına görüşmelere katılan Dışişleri Bakanı Yusuf Kemal (Tengirşenk), Rıza Nur ve Ali Fuat (Cebesoy) Bey ile SSCB adına görüşmelere katılan Çiçerin ve Celal Korkmazov tarafından 16 Mart 1921’de imzalanan Moskova Antlaşması ile sona erdi. Bu anlaşmayla, TBMM Hükümeti, SSCB tarafıdan resmen tanındı.

Tarafların emperyalizme karşı verilecek savaşta birbirlerini desteklemeleri hükme bağlandı. Batum, SSCB’ye bırakılırken, Kars ve Ardahan’ın Türklere verilmesi kabul edildi. Böylece Doğu sorunu ortadan kalktı. Antlaşmayla sürdürülmekte olan Kurtuluş Savaşı için, önemli ölçüde para ve silah yardımı sağlandı.

Önemli Noktalar

Moskova Antlaşması uyarınca, her iki hükümet de ülkeler arasında dostane ilişkiler kurmayı taahhüt etti. II. Madde uyarınca Türkiye, Batum’u ve Sarp bölgesinin kuzeyindeki bitişik bölgeyi Sovyet Gürcistan’a bıraktı.

Madde III, Sovyet Azerbaycan’ın himayesi altında özerk bir Nahçıvan bölgesi kurdu. Madde V uyarınca, taraflar Karadeniz ve Türk Boğazlarının statüsünün nihai detaylandırılmasını, Türkiye’nin “tam egemenliği” ve güvenliği ve “başkenti İstanbul” olması durumunda kıyı devletlerinin delegelerinin gelecekteki bir konferansına devretmeyi kabul ettiler.

Advertisement

1 Yorum

  1. salam.Mən bir şey soruşmaq istəyirəm.Şəkildəki kişilərin kim olduğunu bilirsinizmi

Reply To Anonim Cancel Reply