Milli Mücadele devam ederken Sovyetler Birliği ile imzalanmış olan 1921 Moskova Antlaşmasının koşulları ve önemi ile ilgili maddeler halinde bilgiler.
MOSKOVA ANTLAŞMASI (16 Mart 1921)
1917’de Çarlık rejiminin yıkılması ile Bolşevikler iktidarı ele geçirmişler ve Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’ni kurmuşlardı.
Bunun üzerine, Rusların eski müttefikleri, yeni rejimi yıkmak için Rusya’ya karşı işgalci bir siyaset uygulamaya karar verdiler. Sovyetler, Ankara’ya bir büyükelçi gönderdi. Karşılık olarak da Moskova’ya General Ali Fuat (Cebesoy) gönderildi.
Doğuda Ermenilere, batıda Yunanlılara karşı kazanılan I. İnönü zaferi ve Anlaşma Devletleri’nin Türkiye Büyük Millet Meclisi’ni Londra Konferansı’na çağırmaları üzerine SSCB yöneticileri yeni hükümetin gücüne güven duydular ve Ankara Hükümeti ile Moskova Antlaşması’nı imzaladılar.
Antlaşma’nın Koşulları
1. İki taraftan birinin tanımadığı devletler arası bir belgeyi diğeri de tanımayacaktır.
2. Sovyetler, Misak-ı Milli’yi tanıyorlardı.
3. Osmanlı Devleti ile Çarlık Rusyası arasında imzalanmış olan anlaşmalar geçersizdir.
4. Sovyetler, kapitülasyonların kaldırılmasını kabul ediyordu.
5. İki devlet arasındaki ilişkileri sıklaştıracak ekonomik, mali vb. anlaşmalar yapmayı kabul ediyorlardı. /
6. Sovyetler, TBMM ile Ermenistan ve Gürcistan arasında imzalanmış antlaşmalara göre saptanmış olan sınırı, Batum Gürcistan’a iade edilmek koşuluyla tanıyordu.
Antlaşmanın Önemi
Bu anlaşma TBMM için önemli bir siyasal başarıdır.
1. Doğu sınırı çizilmiştir.
2. Ruslar’a Misak-ı Milli kabul ettirilmiştir.
3. TBMM ve onun kurduğu düzen, ilk kez büyük bir devletçe kabul edilmiştir.
4. Ulusal mücadele için gerekli askeri malzeme ve mali destek sağlanmıştır.
5. Anlaşmanın 1. maddesi TBMM Hükümeti’yle Sovyetler Birliği’nin siyasal alanda birlikte hareket edecekleri anlamını taşıyordu.
6. Bu antlaşmaya göre Çarlık Rusyası’nın yanı sıra Osmanlı Devleti de hukuken sona ermiş oluyordu.
Türk-Afgan Dostluk Antlaşması
Türk delegeleri Moskova’dayken Türk-Afgan dostluk antlaşması imzalandı (1 Mart 1921).
Afganistan, Ankara hükümetini tanıdı. Karşılıklı dostluk ve işbirliği’ni içeren bu antlaşmadan sonra Afganistan; Ankara’ya elçi göndererek Kurtuluş Savaşı’m desteklediğini göstermiştir.
Hindistan’daki Müslümanlar da aralarında topladıkları paraları göndererek Milli Mücadele’ye destek vermişlerdir.