Musammat nedir? Musammat nazım biçimin çeşitleri ve özellikleri ile ilgili bilgi.
1) İlk beyitinin dizelerinde dördüzlü öteki beyitlerinde üçüzlü uyak bulunan nazım biçimi (yalnızca aynı tefilenin yinelenmesinden oluşan muttarit kalıplarla yazılır, böylece dizeler tam ortalarından iki eşit bölüme ayrılabilir).
2) Beyitten başka bentlerle yazılan nazım biçimlerinin genel adıdır.
Birinci anlamına örnek: Beni candan usandırdı!Cefâdan yâr usanmaz mı! Felekler yandı âğımdan!Murâdım şem’i yanmaz mı? (Fuzuli). İlk beyit, dördüzlü uyak, aruz kalıbı 4 mefâîlun. Nefi yeter dâvâyı koldünyâ ile kavgâyı ko/Eflâke istiğnâyı kolhâke yüzün sür lâcerem” (sonraki beyitlerden biri, aruz kalıbı 4 müstefilün).
2) Bentleri en az dört, en çok on dizelik olan nazım biçimleri genellikle musammat diye anılırken her biri de ayrı adla bilinir. Bentleri dört satırlık murabba’lar (öteki benzerleri gibi) bütün dizeleriyle uyaklı (birinci bent) ilk kümelerde de aynen yinelenirse mütekerrir, her bent sonunda dördüncü dize kendi arasında uyaklanarak değişirse müzdeviç olur.
Her ölçüyle yazılabilen murabbalar (dörtlüler) konu bakımından da özgürdürler. Tek uyaklı oldukları için Arap şiirinden geldiği sanılan bu biçimlerin en eski ilk kaynakları tam doğrulukla saptanmış değildir. İslam uygarlığı etkisinde İran ve Türk şairlerinin kendi ulusal beğenileri yönünde yarattıkları birer biçim olarak da kabul edilebilir. Yapı ve uyaklanış bakımından aynı özellikleri gösteren öteki musammatların özel adları şöyledir: Bentleri beş dizeli olanlar muhammes, bir beyte üç dize ekleyerek muhammes yapma tahmis; bentleri altı dizeli olanlar müseddes, bir beyte dört dize ekleyerek altılama işi tesdis; bentleri yedi dizeli olanlar müsebba; bentleri sekiz dizeli olanlar müsemmen; bentleri dokuz dizeli olanlar muaşşer.
