Musevilik Nedir? Museviliğin Tarihçesi, İbadetleri, Törenleri ve İnanışları

Musevilik nedir, museviler neye inanırlar? Musevilerin ibadetleri, dini törenleri, inanışları, tarihçeleri ile ilgili bilgi.

Musevilik Dini Hakkında Genel Bilgiler

Musevilik (Yahudilik), Musa nin kurduğu ilk tek Tanrılı din. Günümüzde dünyadaki Musevilerin sayısının 17 milyon olduğu sanılır. Musevilerin birçoğunun son yüzyıl boyunca yerleştiği Kuzey Amerika’da sayıları 6 milyonu bulmuştur. Nazilerce yok edilmeden önce çok sayıda Musevi’nin yaşadığı Avrupa’da, şu anda 4 milyon dolayında Musevi vardır.

Bunların 2.5 milyonu eski Sovyetler Birliği ülkelerindedir. Günümüzde Fransa’da bulunan 650 bin Musevi’nin çoğu, daha önce Kuzey Afrika’daki Fransız sömürgelerine yerleşmiş, sonra bu ülkeye göç etmişti. İsrail’de, çoğu Arap ülkelerinden buraya sığınmış 3.5 milyon Musevi vardır. Dünyanın başka ülkelerinde ise şu anda 1 milyon Musevi bulunur. Bunların yarısının Güney Amerika’da, yarısının da Avustralya, Güney Afrika ve öteki ülkelerde toplandığı sanılır.

Tevrat‘a göre, Tanrı ilk kez İÖ 1800’de Mezopotamya’nın Ur Kent’inde, Musevilerin atası İbrahim’e vahiy indirdi. Yine, İbrahim’e Suriye’den Kenan ülkesine (Filistin) gitmesini bildiren, ona toprak ve soy bağışlayacağına söz veren de Tanrı’dır. Bu tarihten birkaç kuşak sonra 600 bin İbrani Mısır’da köle olarak yaşadı. Daha sonra Tanrı (Yehova), Musa’yı, halkıanı çölden Sina Dağı’na götürmekle (İÖ 1300 dolayında) görevlendirdi. Orada kendisine, yeni dinin temel ahlak ilkelerini içeren On Emir bildirildi. Museviliğe göre Tanrı tektir.

Museviliğin sembollerinden birisi olan Menorah – 7 Kollu Şamdan

Evreni kendi iradesiyle 6 günde yaratmış, bir gün (cumartesi) de dinlenmiştir. Tanrı’nın önsüz ve sonsuz olmasına karşın, evren sonludur. İnsanlar bu dünyada geçici bir zaman için yaşarlar. Yaptıkları eylemler yüzünden Tanrı’ya karşı sorumludurlar. Kıyamet günü yargılanacaklar ve günahlarından dolayı cezalandırılacaklardır. Tanrı’nın Musa’ya bildirdiği görevler arasında ana ve kız kardeş gibi yakınlarla evlenmemek, her türlü kötülükten kaçınma, puta taparlığı kaldırıp Tanrı’nın birliğine kavmini inandırmak, büyüğe saygı, küçüğe sevgi göstermek, kısaca bir insan olarak iyiliksever olmak. Tüm bu görevler Musa’ya vahiy yoluyla bildirilmişir.

Böylece Musevilik, her tür putperestliğe karşı olan tek tanrılı bir din özelliğini kazandı.

Filistin’deki ilk Musevi Krallığı (İÖ 1000 dolayında), önce Kral Davut, sonra Kudüs’teki İlk Tapınak’ı yaptıran oğlu Süleyman’ın yönetminde 12 boyu içeren bir konfederasyon durumundaydı. Süleyman’ın ölümünden sonra krallık ikiye bölündü. Bunlardan biri, 10 boydan oluşan İsrail, öteki başkenti Kudüs olan ve Davut’un Evi’nden yönetilen Yahuda idi. Babilliler, İÖ 722’de İsrail Krallığı’nı ortadan kaldırdılar. İÖ 586’da Yahuda Krallığı’na da ele geçiren Babilliler, Yahuda halkının çoğunu Babil’e sürgüne gönderdiler.

Babil İmparatorluğu’nun Pers Kralı Kyros’un baskısıyla karşılaştığı dönemde, Musevilerin ülkelerine dönmelerine (İÖ 536) izin verildi. Ancak, Musevilerin hepsi ülkelerine dönmedi. Ülkelerine dönen sürgünler 2. Musevi Devleti’ni kurdular. Böylece, yabancı yöneticilerin birbirini özlediği, ancak yoğun bir dinsel yaşamın sürdüğü güç bir dönem başladı. Bu arada, eski dinsel törenler ya kaldırıldı ya da tek tanrılığın gereklerine uygun duruma getirildi. İS 70’te, Romalıların Kudüs’ü yıkmasıyla bağımsızlığı sona eren Museviler, dünyanın çeşitli ülkelerine dağıldılar. Dinsel yaşamın merkezi Filistin’den Babil’e geçti.

Günümüzde de Musevi yasasının temeli olan ve Sözlü Yasayı açıklayan yasal, ahlaki, tarihsel özellikte 63 yazıdan oluşan Talmut, yaklaşık İS 500’de Babil’de tamamlandı. Zamanla Musevi toplulukları Orta Asya, Mısır ve Etiyopya’da, daha sonra da Avrupa’ da yayıldı. İS 8. yüzyılda Musevilerin İspanya’da toplanmasının Musevilik tarihi açısından özel bir anlam taşıdığına inanılır. Bu ülkede İslâm yönetimi (Endülüs Emevileri) altında yaşayan İspanyol Musevilerinin, felsefe, doğa bilimleri ve edebiyat gibi dindışı alanlara önemli katkıları oldu. 15. yüzyıldan sonra Musevilerin bulunduğu başlıca merkezler Orta Avrupa’dan Doğu Avrupa’ya kaydı. 19. yüzyıl sonuna doğru, dünyadaki Musevi halkının büyük çoğunluğu Rusya ve Polonya’da toplandı; buradan da Batı’ya ve ABD’ ye büyük göç dalgaları başladı. 1948′ de İsrail’in bağımsızlığım kazanmasından sonra Musevilerin bir bölümü burada toplandılar.

Kaynak – 2

Musevilik Yahudilerin dinidir. Bu inanca göre; tek bir Tanrı vardır ve insan ırkının uymakla yükümlü olduğu emirlerini, seçilmiş Yahudi kavmi aracılığıyla bildirmiştir.

Yahudiler, evveli ve sonu bulunmayan, görülmez bir Tanrı’nın evreni yarattığına inanırlar. İsrail ve dünyanın diğer yerlerinde 18 milyonun üzerinde Yahudi yaşamaktadır.

Musevilerin alameti farikası olan Davud’un Yıldızı’nın cam vitray çalışması.

HZ. MUSA VE İBRANİLER

Museviliğin ilk takipçileri Orta Doğu’da yaşayan İbranilerdir. Yahudilerin kutsal kitabı Tevrat’a göre; MÖ 1900’lü yıllarda; Tanrı, Hz. İbrahim ve torunlarına yaşayacağı topraklar vermeyi ve onları himaye etmeyi vaat etmiştir. MÖ 1200’lü yıllarda, Tanrı Mısır’da köle olarak bulunan İbranileri kurtarmak üzere Hz. Musa’yı görevlendirmiştir. Tanrı, Hz. Musa’ya öğretisini, emirlerini ve kendisine ibadet edilmesini bildirdi. Museviliğinin temelini oluşturan bu öğretiler Tevrat’ın ilk beş kitabı olan Torah’da yer alır. Daha sonra oluşturulan Talmud’da (Musevi kanunları) ise Torah yorumlanır. İnsanların nasıl iyi bir yaşam sürecekleri ve kuralları ne şekilde uygulayacakları Talmud’da anlatılır.

KUTSAL DİNLENME GÜNÜ

İbraniler ibadetlerini Kudüs’teki tapınakta yerine getiriyorlardı. Ancak burası, MS 70’de Roma İmparatorluğu ile yapılan bir savaşta tahrip edildi. Modern Yahudiler ibadetlerini, sinagog adı verilen binalarda yerine getirir. Sinagogda rehberliği hahamlar (Yahudi din adamı) üstlenir. Haftanın kutsal günü, Cuma gün batımından Cumartesi gün batımına kadar devam eden, Cumartesidir. O gün içinde Yahudiler çalışmaz, çünkü; Tanrı’nın dünyayı yarattıktan sonra o gün dinlendiğine inanırlar.

HARAM VE DİNİ TÖRENLER

Yahudiler birçok tören düzenler. Örneğin; Eylül ya da Ekim ayında düzenlenen Kefalet Günü’nde (Yom Kippur) günahlar itiraf edilir ve af dilenir; Mart ya da Nisan’da düzenlenen Fısıh Bayramı’nda (Passover) Mısıor’dan ayrılış kutlanır. Ortodoks Yahudileri; nelerin yenebileceği, yemeklerin nasıl hazırlanacağı ve ibadetlerin nasıl uygulanacağı gibi hususları da çok katı kurallara sahiptir.

EZİYET

Yahudiler, yüzyıllardır diğer uluslarla birlikte yaşamaktadır ve zaman zaman bu ulusların zulmüne maruz kalmışlardır. 2. Dünya Savaşı’nda; Naziler milyonlarca Yahudiyi sistemli bir biçimde öldürdü (Soykırım). Bundan sonra Yahudiler, Ibranilerin yaşamış olduğu topraklar olan İsrail’de bir yurt oluşturdular. Bugün de, komşu devletlerle çatışma halindedirler.