N Harfi nedir? N Harfinin özellikleri, N harfinin tarihçesi, N harfi ile ilgili bilgi. Güzel Türkçemizde n harfinin kullanımı hakkında bilgiler.
Kaynak: pixabay.com
N harfi; Türk alfabesinin 17. harfidir. Osmanlı alfabesinde nun, 28. harfi ve ebced hesabına uyularak hazırlanmış tarihlerde 50 sayı değerindeydi. Astronomi ve coğrafyada, uluslararası bir işaret olarak N, kuzeyi gösterir. Kimyada azotun (nitrojen) simgesidir (N). Göktürk alfabesinde hem n, hem genizsi n sesinin işaretleri vardır; Uygur ve Mani alfabelerinde olduğu gibi. Oysa Türkiye Türkçesinin kültürel odağı İstanbul ağzında, bütün genizsi n’lerin doğal n’ye dönüşmesi kesin bir beğeni tutumudur. B ve p ünsüzlerinin önüne geldiği zaman m’ye dönüşen n (pençşenbe: perşembe); çıkaklarına göre bir diş ünsüzü (ündeşi)’dür; süreklidir, yumuşak ya da ötümlüdür (eskiden patlamalı, titreşimli, bir diş ve geniz ünsüzüdür denirdi.)
Türkçe sözcüklerin başında yer almaz; yalnızca ne soru adılıyla (zamir) onun türevlerinde görünür: Neden, niçin, nasıl, neyi… gibi. Oysa dilimize girmiş pek çok yabancı sözcükte en başta n yer alınca Türk hançeresi bunları gerek-ğinde söylemekte hiç zorlanmaz: Naaş (naş), Ar., Naat (na’t) ar., nab (saf, arı, Far.) nabedid (yok olan, Far.) nabemahal (yersiz, Far), nabız (Ar.), nacak (baltı, Fars), Naci (Ar.), naçar (Far.), nadir (az bulunur). Ar., nakkaş (Ar.), nakit (ar.), nakil (Ar.), nazar (Ar. bakış),.. N, ek olarak, tekil ikinci kişi adılıdır: defterin, sesen, evin… Adlara ve ad görevinde kullanılan sözcüklere sahiplik, mülkiyet, aidiyet kavramlarıyla birlikte adıllık anlamı katar: baban, ablan, gözün, sözün (çoğullaşabilir: babanız, başınız…) Ad soylu sözcüklerden zaman belirteci kurar: Kışın, yazın, ansızın… Niteleme belirteci kurar: için, ilkin, üstün, ucun ucun…
N eki, eylem köklerinden (bir ünlü yardımıyla) adlar yaratmaya yarar: Basın, sayın, yayın, yağın, oyun, sorun, yoğun, dizin, ekin, gelin, bükün, bütün, düğün, sökün, tütün vb. Ayrıca N eki, eylem kök ya da gövdesine gelerek kavramın özneye döndüğünü belirten dönüşlü çatı kurar: Acınmak, aşınmak, bakınmak, bezenmek, boşanmak, çekinmek, dayanmak, didinmek, dilenmek, dolanmak, dökünmek, dövünmek, geçinmek, yıkanmak, taranmak, giyinmek, yetinmek… Aynı ek, eylem kök ya da gövdelerine gelerek edilgen çatı da kurar: çalınmak, çiğnenmek, denenmek, doğranmak, elenmek, kavranmak, okşanmak..
