Avşar hanedanının kurucu olan ve yiğit bir Türk cihangiri olan Nadir Şah hayatı ve dönemindeki olaylar hakkında genel bilgiler.
NADİR ŞAH (1688 – 1747), Avşar hanedanının kurucusudur. Oğuzlar’ın Avşar boyunun Kırıklı kabilesindendir. Kûbkân kasabasında doğdu.
Afgan Uveysileri’nin Safevi Türk hanedanını yıkıp İran’ı ele geçirmeleri üzerine Nadir Han, Safevîler’i savundu. 1722’de büyük güç Nadir Şah kazandı; 1729’da İsfahan’a girdi; 1736’da bütün İran’a hakim oldu. İyice güç kazanınca Safeviler’i de bertaraf edip Avşar hanedanının kurucusu sıfatı ile İran’daki Türk imparatorluk tahtına oturdu. Bundan sonra dünya çapında bir fütuhata girişti.
Nadir Şah tahta geçtiği zaman İran, Osmanlı İmparatorluğu karşısında pek acıklı durumdaydı. Türkler Kafkasya’yı, Doğu İran’ı almışlar, Orta İran’a girmişler, üstelik bu durumu İran’a antlaşma ile kabul ettirmişlerdi. Nadir Şah, Osmanlı fütuhatının çoğunu geri aldıysa da, Bağdat’ı, Musul’u ele geçirmek teşebbüsleri sonuç vermedi. Doğuda Hindistan Timuroğulları’nı yenerek başkentleri Delhi’ye girdi. Bu büyük Türk devletini temellerine kadar sarsarak Hindistan’da İngiliz istilasını kolaylaştıran Nadir Şah, akıl almaz ganimetlerle İran’a döndü, vatandaşları vergiden affetti. Sonra Kafkasya ve Türkistan’da büyük fetihler yaptı. 1747’de Fethâbâd’daki karargâhında öldürüldü.
Orta Asya’dan Kuzey Kafkasya’ya, Hindistan’dan Mezopotamya’ya kadar olan uçsuz bucaksız ülkelerde at oynatan Nadir Şah, 9 yıllık kısa saltanatında İran’a tekrar Osmanlı İmparatorluğundan sonra dünyanın ikinci devleti olma durumunu kazandırdı; Hindistan Timuroğulları’nı yeniden üçüncü plana attı.
Cihangirler tarihi olan Türk tarihinde Nadir Şah, Türk ırkının yetiştirdiği sonuncu cihangirdir. Yerine yeğeni Adil Şah geçti, fakat Avşar hanedanı çok sürmedi, İran’da iktidarı Kürt Zend hanedanı ele geçirdi.
