Narkoz Nedir? Narkoz Neden Yapılır?

Narkoz nedir nasıl tanımlanır? Narkoz neden ve ne zaman yapılır? Narkoz çeşitleri ve özellikleri hakkında bilgiler.

Bir ameliyat sırasında, hastanın acı duymaması için, yapılan derin uyutmalara, hekimlikte «narkoz» denir. Sinirleri hiçbir acıyı duymaz hale getiren bu derin uyku, afyon, alkaloit, kloral, sulfonal, veronal gibi uyuşturucu maddelerle sağlanır. «Narkotik ilâçlar» denilen bu maddelerin dışında, eter, kloroform, vs. gibi daha başka uyuşturucu maddeler daha vardır ki bunlar da, beyne gönderilerek, hasta uyutulur. Buna «genel anestezi» denir.

Narkozla bütün vücuttan acı duyusu kalkar. Bu sonuç, belli bir uyuşturucu maddeyle sinir hücrelerinin görevlerinin durdurulması ile elde edilir, bu durum ilacın kesilmesine kadar sürer.

Narkozda ilacın beyin hücrelerine ulaşması ya kan ile dolaşımı (damarlar), ya solunum (akciğerler), ya da sümüksü zarlar ve rektum yolu ile olur. Narkozda hasta önce bir irkilme geçirir, düşünceler bulanıktır, nabız, solunum düzensizleşir, hasta aşırı hareketler yapar; ikinci döneme girince, tepkiler kaybolmaya başlar, gözün saydam tabaka tepkesi kaybolunca narkoz olmuştur. Bu sırada nabız ve solunum düzelmiştir. İlacın dozu tamam demektir, fazla vermemelidir, yoksa hasta tehlikeli duruma düşer. Zaten narkoz uygulamasını bu konuda uzman kişiler sadece yapabilir.

Bugün narkoz usulleri pek ilerlemiş, tehlikeler pek azalmıştır. Narkoz öncesi bir ağrı dindirici, uyuşturucu ilâçla hazırlık yapmak bugün âdeta kural olmuştur.

Narkozun çeşitli usulleri vardır. Başlıcaları şunlardır:

1. — Solunum yolu ile narkozda ilacı doğruca bir kompresle, ya da yarı maskelerle verme usulü eski olmakla beraber kullanıldığı yerler vardır. Buna «açık dolanımlı sistem» denir.

2. — Uçucu uyutucu ilâçlar bir balonla bağlanır. Bu usulde solunumda çıkan karbon dioksidin ilâçla karışım halinde verilmesi akciğer görevlerini düzelttiği için, bu oldukça ileri bir usuldür. Buna «yarı kapalı dolanımlı sistem» denir.

3. — Solunum yolu ile verilen ilâçlar, manometrelerden belli basınçlarla geçirilerek gereğine göre eterle de karıştırılır, akciğerlere verilir, solukla atılan karışım arıtılarak yeni ilâçlar karıştırılır. Bu ileri bîr tekniktir, buna «kapalı dolanımlı sistem» denir. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra aletlerde büyük gelişmeler olmuştur.

Bazı ilâçları damar yolundan vererek yapılan narkoz da bugün önemli bir yer tutmaktadır. Makat yolundan verilen, 20-30 dakikada narkoz yapan bazı ilâçlar dahi vardır. Bunlar tek başına uygulandığı gibi solunum yolu narkozlarla da birleştirilir.