Ne Ne bağlacı cümleye nasıl bir anlam katar? Ne Ne bağlacının kullanılması, yazımı, örnek cümleler. Ne Ne Bağlacı İle İlgili Cümleler
ne … .ne
Ne Ne Bağlacı İle İlgili Cümleler
Sözcükleri, tümceleri bağlamaya yarayan ne bağlacı, genellikle yinelenerek kullanılır, ne …ne bağlacının başlıca iki önemli görevi vardır. Görevleri aynı olan öğeleri bağlamak, kullanıldığı tümceye olumsuzluk anlamı katmak.
ne…ne bağlacının örneklerini, görev ve kullanım açısından şöylece sıralayabiliriz:
1— Görevdeş sözcükleri bağlar:
ne bağ ne bahçe, ne kavun ne karpuz… gibi.
- “Hem de ne toz ne çamur vardı.”
- “Hayır ne dün ne de evvelki gün…”
- “Gözlerinde ne şaşkınlık ne hiddet vardı.”
2— Karşıt anlamlı sözcükleri bağlar:
ne güzel ne çirkin; ne geniş ne dar; ne uzun ne kısa; ne gece ne gündüz…. gibi.
3— Tümceleri bağlar ve genellikle aynı görevleri yüklenmiş özne, tümleç, yüklem gibi öğelerin birden çok olduğu tümcelerde, yinelemeye gidilmeksizin, kısa yoldan anlatımı sağlar:
- “Adamın yüzüne biraz dikkatlice baksalar, bu şekil ne bir armağan kutusuna, ne manifatura, ne tuhafiye, ne içeceğe, ne kitaba, ne ayakkabıya benzeyen pakete şöyle bir iki saniye, nedir diye meraklanıp dalsalar, o hazırdır anlatmaya.”
- “Bunlar da bitti, göz alabildiğine uzanan bir düzlüğe çıkmışlardı ne ağaç, ne defe, ne ev!”
- “Diplomatların, meğer ne rasathaneleri, ne dürbünleri, ne antenleri varmış.”
- “Hocalıktan başka, ne memurluk, ne amirlik ettim.”
Yukarıda verilen örneklerde görüleceği gibi, ne bağlacının kullanıldığı yerlerde tümce olumsuz bir anlam kazanmakta, buna karşılık yüklem, genellikle olumlu olmaktadır. Bu, yakın zamana kadar yaygın bir kullanım biçimiydi. Ancak, yüklemin olumsuz biçimde kurulduğu ne li tümcelere de oldukça sık rastlanmaktadır.
Bu türden kullanımlara, bugünkü yazınımızda da pek çok örnekler gösterilebilir:
- “Bu sefer ne yaz sonu, ne kış sonu olmamasına ve işlerin tam durgun zamanına…”
- “Ne vaziyetlerinin ehemmiyetini, ne de kahramanlığını, ne kahraman olacaklarını veya ölüp gidecekleri günü düşünmüyorlardı.”
- “Hatta sahne gözlerden silinmeli, çevreden el ayak çekilmeli diyorum; ne kara, ne ak, ne olay, ne çatışma kalmamalı ortada…”
- “Ne keşif, ne şahit, ne ehlivukuf, zabıt kâtibi de gerekmez.”
Girişik tümcelerde yani eylemsilerle kullanılan tümcelerde hem olumlu hem olumsuz yüklem kullanıldığı da görülmektedir:
Onlar ne gezmedik yer ne görmedik kent bıraktılar (bırakmadılar) gibi.
“Ne bu sözler önünde söylendikçe oralı olmayarak ve duymamış görünerek, gözlerini başka bir yere çeviren halam, ne kıs kıs gülüşünü bir tutam enfiye çekişiyle gizlemek isteyen babam, ne de daha sonra tasvip etmeyen gözlerle susan annem, bu zehirlenme hadisesine inanıyorlardı.”
Tümcenin yükleminden önce olumsuzluk kavramını pekiştiren hiç, hiçbir, asla, sakın gibi ya da kesin olarak, pek gibi belirteçler kullanılırsa, yüklem olumsuzdur:
Onu ne soğuk, ne sıcak, pek etkilemezdi… gibi.
“Ben şimdi ne küçüğüne, ne büyüğüne hiçbirine ağzımı açıp bir şey söyleyemiyorum.”
ne…ne bağlacı kimi deyimlerde kalıplaşmış olarak geçer:
Ne şiş yansın, ne kebap; Ne Şamın şekeri ne Arabın kara yüzü; Ne kokar ne bulaşır; Ne od var ne ocak… gibi.
ne bağlacının bir de ne de biçiminde kullanılışı vardır ve üstelik anlamı verir:
Ne kendi geldi ne de aradı; Ne söyledi ne de yazdı; Ne otobüste ne de uçakta yer bulamadı… gibi.
- “Onun için, söylediklerini asla boşa atmamıştım. Ne de herhangi bir tezvir ve mübalağaya atfetmiştim.”
- “Gittiği yerde, ne hudut tanır, ne gümrük bilir. Ne de herhangi bir nizam ve kanuna boyun eğer.”
- “Sonra iki iskelenin civarı ne Boğaziçindekileri, ne de Anadolu hattındakileri, ne de Adalarınkini andırır….”
