Nef’i kimdir ve ne yapmıştır? Ünlü divan şairi Ömer Nef’inin hayatı, biyografisi, şiirleri, eserleri ve edebi kişiliği hakkında bilgi.
NEF’İ (1572-1635)
Divan Edebiyatı’nın en büyük şairlerinden biridir. Şiddetli hicivleriyle tanınmıştır. Kaside şeklinin en büyük şairi sayılır. Bâkî ile Nedîm arasındaki Divan Edebiyatı şiirinin zirvesini temsil eder.
Nef’i’nin asıl adı Ömer’dir. Erzurum’a bağlı Hasankale kasabasında doğdu. Babası Mehmet Bey de şairdi. Nef’i iyi bir öğrenim gördü. Önce «Zarri» mahlası (takma adı) ile yazıyordu, sonra hocası büyük tarihçi Ali ona «Nef’i» mahlasını verdi. Nef’i orta derecede görevlerde bulunduysa da dilini tutamaması yüzünden sık sık azledildi. Daha çok, padişahlardan, vezirlerden aldığı dolgun atıyyelerle yaşamıştır. Bu arada, sırasıyla I. Ahmet’e, onun oğulları II. Osman’la IV. Murat’a kapılanmıştır. Şair, devrinin sadrazamları, şeyhülislâmları, vezirleri, hemen bütün ilerigelen-leriyle sıkı ilgiler kurmuşsa da bütün bu devlet adamlarını ağır şekilde hicvetmiştir. IV. Murat ona hicivden vazgeçmesi için yemin ettirmişti. Nef’i bu yemini dinlemedi, nihayet IV. Murat’ı da hicvedince padişah onu boğdurarak öldürttü.
Edebi Kişiliği
Nef’i’nin eserleri Türkçe ve Farsça Divanlarla hicivlerini toplıyan «Sihâm-ı Kazâ» (Kaza Okları), Farsça «Tuhfetu’l-Uşşâk» adlı uzun kasideden, bazı mektuplardan ibarettir. Adını ölümsüz kılan Türkçe Divanı olmakla beraber, Nef’i Türk şairleri arasında Farsça’ yı en iyi kullananlardan biridir. Farsça divanında kaside çeşidinden 20 büyük şiir, 21 gazel, 171 rubai vardır. «Sihâm-ı Kazâ»sının çoğu beyitleri müstehçen küfürlerle doludur. Dilini uzatmadığı hiçbir sadrazam, devlet adamı, şair, bilgin bırakmamıştır; babasına bile bir hicviye yazmıştır. Bununla birlikte, «Sihâm-ı Kazâ»da çok ince bir nükte dehasını gösteren mısralar da vardır. Emsalsiz dehası ile konusuna hem teknik, hem gerçek şiir bakımından tamamen hâkimdir.
Nef’i kendisinden sonra gelen bütün klâsik Türk şairlerini en çok gazelleriyle, hele her biri çok ünlü olan kasideleriyle etkilemiştir. İstanbul ve Kahire’de iki kere basılan Türkçe Divanı’nda 60’dan fazla kaside, 120’den fazla gazel, 15 kadar rübai, daha başka şiirler vardır. Gazelleri son derece sanatlı, olağanüstü liriktir. Kasidelerinde İse, mihrak noktası kendisi hakkında yazdığı övgü bölümleriyse de, «nesib» ve «medhiye» bölümlerinde görülmemiş bir şiir kudretine yükselir. Haklı olarak kendini en büyük İran kaside şairleriyle bir tutan Nef’i’de, mesela savaş sahnelerini anlatırken şakırdayan kılıçların ahengi açıkça belli olur. Hele IV. Murat için yazdığı 12 kaside, I. Ahmet’e yazdığı 8 kaside, II. Osman’a yazdığı 4 kaside çok ünlüdür.
KAYNAK 2
NEF’Î (1572 ? – 1635)
Asıl adı Ömer’dir. Erzurum’a bağlı Hasankale’dendir. Doğum yılı kesin olarak bilinmeyen Nef’î, Arapça ve Farsçayı iyi bilmektedir. Nef’î’nin 1603’ten sonra İstanbul’a geldiği ve kısa zamanda padişah ile devletin ileri gelenlerinin dikkatlerini çektiği de kaynaklarda kayıtlıdır. Özellikle hicviyeleri ile ünlü olan şairin, kasidelerinde fahriye bölümlerine çok fazla yer vermesi klasik Türk edebiyatında bir yenilik sayılmaktadır.
Taşkın bir yaratılışa sahip olan Nef’î, şiirlerinde ahenge önem vermiştir. Ancak şair, özellikle kasidelerinde tamlamalı bir dil kullanmıştır. Hicivlerinde zaman zaman taşkınlığa varan söyleyişlere yer veren Nef’î birkaç kez memuriyetten uzaklaştırılmış; bir defa da Edirne’ye sürgün gönderilmiştir. IV. Murat’ın yasaklamasına rağmen hiciv söylemekten vazgeçmemesi ve Sadrazam Bayram Paşayı da hicvetmesi üzerine öldürülmüştür. Şairin Türkçe ve Farsça olmak üzere iki divanı ile hicivlerini topladığı Sihâm-ı Kaza adlı bir eseri bulunmaktadır.
Nef’î, kendisinden sonra gelen pek çok şair üzerinde etkili olmuştur.
