Havadaki nemin, nemliliğin sıcaklık üzerindeki etkileri nasıldır? Sıcaklık terselmesi (inversiyon) nedir, nedenleri nelerdir? Nem ile sıcaklık ilişkisi hakkında bilgi
Nem (su buharı), sıcaklığı dengeleyici bir özelliğe sahiptir. Aşırı ısınma ve soğumayı önler. Günlük ve yıllık sıcaklık farkını azaltır. Güneş ışınlarının dik veya dike yakın açılarla geldiği Ekvator ve çevresi, Dünya’nın en sıcak yeri olması gerekirken, nem miktarının fazla olması bu durumun yaşanmasını engeller.
Dünya’nın en sıcak yerleri, nem miktarının oldukça düşük olduğu, dönenceler civarındaki dinamik yüksek basınç koşulları altında oluşan subtropikal çöllerdir.
(Gökyüzünün bulutlu olduğu kış günlerinde yerden ışımayla kaybedilen enerji, atmosferdeki nem ve bulutlar tarafından tutularak, yerin ısı kaybı önlenir.) Kış mevsiminde havanın bulutlu olduğu gecelerde, yerden ışıyan enerji, atmosferdeki nem ve bulutlar tarafından tutularak atmosferde enerji kaybının az olmasını sağlanır. Bu nedenlerle havanın bulutlu olduğu günlerde sıcaklık değerleri fazla düşmez.
(Gökyüzünün açık olduğu, bulutsuz kış gecelerinde, yerden ışımayla enerji kaybı fazla olur.) Bulutsuz gecelerde, yerden ışıyan enerjiyi tutabilecek yeteri kadar nem olmadığından, sıcaklık oldukça düşer. Daha çok bir yüksek basınç alanının etkili olduğu günlerde oluşan bu hava koşullarında ayaz (kuru soğuk), sis, sıcaklık terselmesi, kırç, kırağı gibi hava olayları gerçekleşir.
Deniz yüzeylerinde ve alçak kesimlerde nemin ve atmosfer yoğunluğunun fazla olmasından dolayı sıcaklık kaybı az iken, yüksek dağ zirvelerinde nem miktarı az olduğundan, sıcaklık kaybı fazladır.
Sıcaklık Terselmesi (İnversiyon)
Normal koşullarda yerden yükseldikçe sıcaklık azalır. Ancak bazı durumlarda, özellikle kış aylarında, yerden yükseldikçe belli bir seviyeye kadar sıcaklık artar. Bu duruma sıcaklık terselmesi (inversiyon) adı verilir. Bunun olayın iki önemli nedeni vardır.
- Geceleri soğuyan hava ağırlaşarak, yeryüzündeki çukur alanlara iner. Hafif olan sıcak hava, soğuk katmanın üzerine çıkar. Bu durumda yerden belli bir yüksekliğe kadar sıcaklık artar.
- Gökyüzünün açık, bulutsuz olduğu kış gecelerinde, ışımayla yüksek oranda enerji kaybeden kara yüzeyleri, şiddetli soğumaya maruz kalır. Soğuk yeryüzeyine dokunan havanın alt katmanları da soğur. Bu durumda soğuk yer yüzeyi üzerinde bulunan hava kütlesinin alt katmanları üst kısımlara oranla daha sıcak olur.
Durgun hava ortamında oluşan sıcaklık terselmesi, kış mevsiminde şehirlerde hava kirliliğinin artmasına neden olarak, insan sağlığını tehdit eder. Ayrıca vadi ve ova tabanlarındaki tarım alanlarında, şiddetli don olayının yaşanmasına neden olduğu için tarım ürünlerinin yetişmesini ve verimini olumsuz yönde etkiler.
