Ülkeler Rehberi Nepal – Nepal ile ilgili bilgi, başkenti, ekonomisi, tarihi, bayrağı, komşuları, coğrafi konumu hakkında bilgi
Kaynak: pixabay.com
NEPAL
- Yüzölçümü: 147.181 km2.
- Başkenti: Katmandu.
- Dil: Nepalçe, Hinduca, Tibet lehçeleri.
- Din: Hinduizm (% 86), Budizm (% 5.3), Müslümanlık (% 2.7).
- Para birimi: 1 Nepal rupisi = 100 paisa
- Başlıca kentleri: Wiratnagar, Lalitpur, Bhaktapur, Pokhara, Wirganj, Dharan, Mahendranagar, Nepalganj.
Güney Asya’da devlettir. Himalayalar‘da, Hindistan’ın kuzeydoğu sınırında yeralan Nepal Krallığı, güney, doğu ve batıdan Hindistan, kuzeyden Çin ve Tibet ile çevrilidir.
Yüzey Şekilleri;
Himalayalar’ın egemen olduğu ülkenin, ancak % 20′ lik bölümünde yükseklik 1.220 m’nin altındadır. Ülke, doğu ucu dışında, yükseklikleri kuzeye doğru artan üç ayrı bölgeye ayrılır: Deniz düzeyinden 1.200 m yükseltide, genişliği 32 km’yi aşmayan güneyde Terai Ovası; ırmak vadileriyle kesilen ve Cogra, Gandak ve Kosi ırmaklarının büyük havzalarını içeren orta bölümde Pohara Bölgesi (1.220-2.590 m); Annapurna (8.078 m) ile Dhaulagiri’ye (8.172 m) yükselen kuzeyde Büyük Himalaya Sıradağları. Nepal’in doğusunda uzanan Everest kütlesinde, Everest Tepesi (8.848 m) ve Kençencanga (8.598 m) gibi dünyanın en yüksek dorukları yer alır.
İklim;
Yüzey şekli bölümlerine göre değişen yükselti, iklimi belirleyici en önemli öğedir. Haziran ve temmuz aylarında esen muson rüzgârları tüm ülkeyi etkisi altına alır. Bölgelere göre değişkenlik göstermekle birlikte, yıllık yağışın hemen yansı muson rüzgârlarının estiği döneme rastlar. Terai Ovası, sıcak ve nemlidir. Ovada sıcaklık ortalaması, ocakta 17°C, temmuzda 29°C’dir; yıllık yağış tutarı 1.000-2.000 mm arasında değişir. Ortalama yağışın yılda 1.475 mm’ye ulaştığı Pohara’da sıcaklık temmuzda 25°C, ocakta 10°C’dir. Yüksekliği 3.000 m’yi aşan dağlarda Alpler’e özgü bir iklim görülür.
Kaynak: pixabay.com
Bitki Örtüsü ve Hayvanlar;
Terai’de, yaprak döken tropikal ağaçlar, ırmak boylarındaki ormanları ve savanların bileşiminden oluşan bir bitki örtüsü egemendir. Burada az bulunan tek boynuzlu gergedan, leopar, giderek soyu tükenen bengal kaplanı, geyik ve pek çok kuş türü yaşar. Ülkenin orta bölümünde, en fazla meşe, akağaç ve çam ağaçları görülür. Bölgenin büyük bölümü tarıma açıldığından, burada çok az yaban hayvanlarına rastlanır. Daha yüksek bölgelerde en sık görülen bitkiler ladin, köknar, selvi ve karaçam ağaçlarıdır (2.600-3.000 m yükseklikte). Bu yüksekliğin üstünde alpin çayırları ve bitkileri yoğunluk kazanır. Yüksek bölgelerde yaşayan hayvanlar arasında yabankoyunu, yaban keçisi, miskgeyiği ve tibet sığırı sayılabilir.
Ekonomisi;
Tarım. Ülke topraklarının yaklaşık % 20’si tarıma elverişlidir. Katmandu Vadisi ve Terai Ovası, en verimli alanlardır. Başta pirinç olmak üzere, mısır, buğday, şekerkamışı, patates, darı başlıca tarım ürünleridir. Himalayalar’ın eteklerinde yetiştirilen tıbbi bitkiler, dünya pazarları için büyük önem taşır.
Hayvancılık. Hayvancılık, ekonomik açıdan önemlidir. Sığır, manda, keçi, koyun, domuz, kümes hayvanları, başlıca hayvan varlığıdır. Yıllık balık üretimi 2.300 tondur.
Endüstri. Ülkedeki ulaşım güçlüğü ve doğal kaynak yetersizliğinin oluşturduğu engelleri gözönüne alan hükümet, küçük ölçekli endüstrileri destekleme politikası izler. Jüt, şeker, deri, ayakkabı, sigara, kâğıt hamuru, çimento, metal eşya, başlıca endüstri dallarıdır. % 95’i hidroelektrik sandallarından elde edilen elektrik enerjisinin yıllık üretimi 400 milyon kWh’dır.
Doğal Kaynaklar. Doğal kaynaklar sınırlıdır. Bakır, demir filizi ve mermer yatakları bulunmasına karşın, damarlar zengin değildir. En önemli mineral mikadır. Güneyde yoğun alan kaplayan ormanlar, en önemli doğal kaynaktır.
Kaynak: pixabay.com
Tarihi
Tibetliler, Katmandu Vadisi’ne Budizmi getirdiler ve İÖ 3. yüzyılda Nepal, Budist kültürünün başlıca merkezlerinden biri oldu. İS. 12. yüzyıldan başlayarak Hindistan’daki Müslüman saldırılarından kaçan Hindu Rajput savaşçıları Nepal’e yerleştiler. 13. yüzyılda bu gruplardan biri olan Mallalar, en parlak döneminde, Nepal ve Tibet topraklarında bir hanedan kurdular.
15. yüzyılda soy kavgaları, ülkenin parçalanarak birçok küçük krallığın bölünmesine yol açtı. 1796’da Gurka Racası Prithvi Novayera, krallıkları yönetimi altında topladı. 1800′ lerin başında Nepal topraklarını Kuzey Hindistan’a kadar genişletme girişiminde bulundu. İngiltere 1814’te savaş çıkardı ve 1815’te Nepal’i yendi. Ancak, İngiltere burada sömürge kurmadı. Cuna Bahadur Kunwar’ın yönetimi ele geçirmesiyle Şahlar 1840’larda etkinliklerini yitirdiler. Kunwar, Rana unvanı aldı.
İngiltere’nin desteğini alan Ranalar, yönetimlerine karşı çıkan kitlelere sert tepki gösterdi. 1947’de B.P. Koirala önderliğinde Kalküta’da Ranalara karşı bir parti olan Nepal Rashtriya Kongresi kuruldu. Bir süre sonra kral bir anayasayı kabul etti. Anayasa gereğince daha sonra Nepal Demokratik Kongresi açıldı. 1950’de iki parti birleşerek Nepal Kongresi’ni oluşturdu. Aynı yıl, Nepal Kongresi, Ranalan deviren ve kralın yetkilerini değiştiren darbeyi düzenledi. Ancak, Ranalar güçlerini korumak için savaştılar ve Ocak 1951’de uzlaşmaya vardılar.
İlk Anayasa
Şubatta, kral sürgünde bulunduğu Hindistan’dan dönerek ülkenin başına geçti. Karma hükümet başarılı olamadı ve Kasım 1951’de son Rana üyesi görevden çekildi. 9 yıl bir kararsızlık dönemi geçirildi. Bu dönemde Kral Tribhuvana öldü (1955), yerine oğlu Mahendra geçti. Kral Mahendra, 1959’da, ülkenin ilk anayasasını yürürlüğe koydu.
Seçimlerde B.P. Koirala önderliğindeki sosyalist eğilimli Nepal Kongresi iktidarı kazandı. Kral Mahendra, 15 Aralık 1960’ta bir darbe yaptı, partilerin çalışmalarını yasakladı ve anayasayı askıya aldı. Kral, 1962’de yeni bir anayasayı yürürlüğe koydu. Bu anayasa, partisiz yönetim biçimi olan Panşayat sistemini getiriyordu. Kral Mahendra’nın, 1972’de ölümüyle yerini oğlu Birendra Bir Bikram Şah Deva aldı; ancak politik durum pek fazla değişmedi. Artan tepkiler, Nisan ve Mayıs 1979’da öğrenci gösterilerine dönüştü. Yaygın huzursuzluklar, Kral Birendra’yı reformlar yapmaya itti.
Bir halk oylamasıyla Panşayat sisteminin sürmesi ya da çok partili bir demokrasinin kurulması konusunda karar verilecekti. 2 Mayıs 1980’de düzenlenen oylamada yenilenmiş Panşayat sistemi, oyların % 55’ini aldı. Haziran 1980’de hükümet politik örgütleri yasakladı. 140 üyeli partisiz Ulusal Panşayat’ın 112 üyesini seçebilmek için 9 Mayıs 1982’de genel seçimler yapıldı. Uzun bir suskunluk döneminden sonra, 1990’da çok partili yönetime geçiş için kıpırdanmalar başladı. Katmandu’da meydana gelen gösterilerde 150 kişi öldü, 200 kişi yaralandı. Kral, başbakanı değiştirirken, 29 yıldır uygulanan politik yasakların kaldırıldığını, çok partili rejime geçileceğini açıkladı (1-10 Nisan 1990).
Katmandu
Katmandu; Nepal’ın başkentidir. Ülkenin ve Katmandu Ovası’nın en önemli ticaret merkezidir, Himalayalar’ın sarp kayalıklarla kaplı güney eteklerinde, deniz düzeyinden 1.300 m yükseltide, Hindistan sınırına 121 km uzaklıktadır. Dağlardan kaynaklanan Vişnumati ve Bağmati ırmakları, kent yakınında birleşir. Kenevir, şeker, deri, sıvı yağ işleyen küçük ölçekli kuruluşlarla yünlü dokuma fabrikaları başlıca endüstri etkinlikleridir. Katmandu Ovası, Ülkenin en geniş düzlüğüdür. Kenti, öteki merkezlere bağlayan ana yollar, muson yağmurları sırasında (haziran-eylül) kullanılamaz duruma gelir. Dağlarda ulaşım dar dekovil yoluyla sağlanır. Nepal ve Hint Havayollan’nın Katmandu Havaalanı’na uçak seferleri vardır. Güzel sanatlar, edebiyat, fen, ticaret dallarında eğitim veren Tri-Çandra Koleji (1918), öğretmen okulu ve Tribhuvan Üniversitesi (1959), Sanskrit kitaplıkları, ülkenin başlıca eğitim, kültür kurumlarıdır. Dar sokaklar, pazarlar, eski saraylar karmaşasıyla çevrelinin Hanuman Doka (Sudbar Alanı), Katmandu’nun merkezidir. Eski sarayların çoğu günümüzde devlet dairesi ya da turistlik otel olarak kullanılır Dünyanın en güzel Budist tapınaklarından biri olarak kabul edilen 2.000 yıllık Svayambu Nath; ustaca oyulmuş ahşap çerçeveli Kumari Tapınağı; Hinduizmin en kutsal yerlerinden Pashupatinath Tapınağı, önemli tarihsel ve dinsel eserlerdir.
Tarihi: 723’te kuruldu. 1700’lere kadar bağımsız bir prenslikken 1768’de Gurka Krallığı’nın egemenliğine girdi. 1816’da İngilizlerin eline geçtiyse de, ekonomik açıdan önem taşımadığından yeniden Nepal’e bırakıldı. 19. yüzyılda Prithvi Narayan Şah döneminde başkent oldu. 1934’te meydana gelen depremden büyük zarar gördü.
