Nispi temsil sistemi nedir? Nispi temsilin özellikleri nelerdir? Hangi ülkeler nispi temsili kullanır? Nispi temsil hakkında bilgi.
Nispi Temsil
Nispi Temsil; parlamento gibi seçimle belirlenen organların oluşturulmasında oy dağılımının gösterdiği farklı eğilimlerin orantılı biçimde yansıtılması ilkesidir. Oyların çoğunu alan listedeki adayların tümüne temsil yetkisi vererek çoğunluğun tercihini mutlak sayan ve azınlığı cezalandıran çoğunluk sistemlerinden farklı olarak, azınlık gruplara da temsil olanağı sağlar.
Savunucularına göre nispi temsil sistemi, temelde temsili hükümet sistemiyle aynı gerekçeye dayanır: Seçimler ulusun nasıl yönetilmesi gerektiğine ilişkin bir kamuoyu saptamasına benzediğinden, ancak ulus içindeki bütün farklı görüşlerin temsil edildiği bir meclisin alacağı kararlar ulusun tercihlerini yansıtıcı sayılabilir. Bu sistem, ayrıca, küçük partilere göre daha az oyla daha fazla sandalye kazanmaya yol açabilen çoğunluk sisteminin sakıncalarını önlemenin ve temsilde adaleti sağlamanın bir yolu olarak da savunulur.
Nispi temsil sistemine hem ilke, hem uygulama açısından karşı çıkanlar vardır. Sistemin muhaliflerine göre seçimlerin işlevi farklı görüşlerin dökümünü yapmak değil, ulusun iradesini yansıtan belirli bir karan ortaya çıkarmaktır. Öte yandan küçük partilere temsil olanağının sağlanması bir tek partinin çoğunluğu elde edememesine, istikrarsız koalisyon hükümetlerinin kurulmasına yol açar, partilerden kopmaları özendirir.
Nispi temsil sisteminin temelinde, birden çok temsilciye sahip seçim bölgelerinin oluşturulması yatar. Bu ilke, 19. yüzyılın ortasında Danimarka’da C.C.G. Andrae ile İngiltere’de Thomas Hare ve John Stuart Mili tarafından geliştirildi. Daha sonra sistemin uygulanmasına yönelik çeşitli yöntemler ve bunlara ilişkin formüller ortaya çıktı. Bu yöntemler ve türevleri Almanya’da Weimar Cumhuriyeti (1919-33), Fransa’da Dördüncü Cumhuriyet (1946-58) dönemlerinde ve Belçika, Danimarka, Norveç,. İsveç, Yunanistan, İtalya, Finlandiya, İrlanda, Lüksemburg, İsviçre, Hollanda ve 1960 sonrasında Türkiye’de uygulanmıştır. İki partili sistemin işlediği yerlerde, nispi temsilin gereksiz olduğu kanısı yaygındır.
