Nitrik Asit Nedir ve Nerelerde Kullanılır? Özellikleri Nelerdir?

Nitrik asit nedir? Nitrik asidin özellikleri nelerdir? Nitrik Asitin zararları ve kullanıldığı yerler nelerdir, hakkında bilgi.

Nitrik Asit Nedir ve Nerelerde Kullanılır?

Nitrik Asit, inorganik bir asit. Halk arasındaki yaygın adı ile kezzap. Kimyasal formülü: . Arı durumundayken yoğunluğu 1.52 kg/m³ olan 51°B’lik renksiz bir sıvıdır. Ancak azot dioksit buharları yüzünden genellikle kırmızı sarı renkli görünür. Isıtıldığında bozunur ve kaynama sıcaklığı atmosfer basıncı altında 85°C olup -42°C’da katılaşır. Soğukta da kırmızı azot dioksit açığa çıkarak bozunur. Suda kolayca erir ve oluşan diazot pentaoksit, havadaki su buharıyla tepkiyerek nitrik asit dumanını verir. Suda çözünür ve çözeltileri renksizdir.

Hidratları

İki hidratı vardır: ve ‘dur. % 68 nitrik asit içeren sulu çözelti, kaynama noktası olağan atmosfer koşulları altında 122°C olan bir azeotroptur. Asit yüzdesi % 98-99 olan arı dumanlı asit, asit yüzdesi % 94 kadar olan sarı adi dumanlı asit ve asit yüzdesi % 50-68’e kadar varan oranda nitrik asit içeren asitler, yaygın olarak kullanılır.

Nitrik asidin kimyasal özellikleri üç başlık altında toplanır.

Bunlar yükseltgen özelliği, asit özelliği ve nitrolama özelliğidir. Metallerin çoğunluğu nitrik asit tarafından yükseltgenir ve hiçbir zaman hidrojen açığa çıkmaz. Deneysel koşullara göre, amonyağa kadar varabilen azot türevleri serbest kalabilmektedir. Altın, platin, rodyum ve iridyumu tek başına etkilemekle birlikte 1/3 oranındaki nitrik asit hidroklorik asit karışımı (kral suyu, altın suyu) altın ve platini çözebilmektedir. Bakırla girdiği kimyasal tepkime iyi bilinir. Nitrik asite batırılan bakır parçası çözünerek deneysel koşullara göre, kimi kez yalnız başına, kimi kez de azot dioksitle birlikte bir azot monoksidin açığa çıktığı gözlenir.

Bakır 2(Cu+2) iyonları içerdiği için çözelti maviye boyanır. Bu özellik ofort tekniğiyle bakır üzerine gravür yapmada kullanılır. Karbon, kükürt, fosfor vb metallerde nitrik asitçe ulaşılabilecekleri en yüksek yükseltgenme derecesine kadar yükseltgenirler. Organik bileşiklere gelince, eğer nitrik asit seyreltik ise yavaşça yükseltgenirler. Nitrik asidin seyreltik çözeltisi güçlü bir monoaisttir.

Maden oksitlerini ve bazları etkileyerek nitratları oluşturur. Nitrik asit alkolleri etkileyerek esterleri verir. Örneğin, üç alkol grubuna sahip olan gliserinle birleşmesinden biri trinitrat esteri olan nitrogliserini, selülozla birleşmesinden nitroselüloz elde edilir. Nitrik asit, aromitak bileşikleri etkileyerek nitro türevleri verir. Nitrolu türevler patlayıcı özelliğe sahiptirler. Ayrıca nitrobenzen parfümcülükte ve anelin hazırlanmasında kullanılırken, nitrometan diesel motorların işlemesini kolaylaştırmak için motora katılır. Boya, ecza, parfüm ve patlayıcı madde üretiminde nitrolü türevlerden yararlanılır, ayrıca nitrik asit ofort tekniğiyle gravür yapımında ve benzinle karışımı ise roket iticisi olarak kullanılır.