Okkanın Altına Girmek / gitmek ne demektir? Okkanın Altına Girmek deyiminin anlamı ve hikayesi nasıldır? Deyimin açıklaması.
Okkanın Altına Girmek Anlamı
Haksız yere ezilmek, bir zarar veya ceza görmek anlamında kullanılan bir deyimdir.
Deyimin Hikayesi;
Zamanın birinde çarşı esnafını teftiş eden, gerekirse cezalandıran ihtisap ağalarından birine “filanca bakkalın dirhemleri noksandır” diye şikâyet etmişler. Dükkâna baskın yapıp okka, dirhemler ve teraziye el koyup adamı, Kadının huzuruna çıkarmışlar. Ancak Kadı Efendi de pek dürüst değilmiş. Bunu bilen esnaf hemen yalvarmaya başlamış: “Kadı Efendi, hanımım hamile idi, doğum sancıları başlamıştı ki alıp beni buraya getirdiler. Bana bir saat izin verin, bir ebe bulup eve götüreyim, hemen tekrar gelirim” demiş.
Kadı, adamın kendisine rüşvet vermek için para almaya gideceğini anlamış, adamı evine yollamış. Bakkal koşarak eve gidip, karısının beşibiryerdelerini almış, yolda bir aktar dükkânından da on paralık zift almış, her beşibiryerdenin üstüne leblebi büyüklüğünde zift yapıştırmış. Kadı şikâyetçileri dinlemiş. Sonunda adama söz hakkı vermiş. Dükkâncı:
– Efendim demiş, ben bu çarşıda kırk yıllık esnafım. Kullandığım okka ve dirhemler demir ve bakır karışımı tunçtan yapılmıştır. Belki uzun süre kullanıla kullanıla aşınmış olabilir, izninizle şu okkalara bir bakayım demiş. Kadı Efendi’nin önündeki terazinin bir kefesinde tam okka, ötekinde adamın eksik okkası duruyormuş. İncelemek için aldığı okkaların altına, beşibiryerdeleri ziftli yüzlerinden yapıştırıp koyan bakkal bunların eksik olmadığında ısrar etmiş. Herkes biraz önce kefeleri aynı hizada olmayan terazinin nasıl olup da düzeldiğini anlayamamış. Kadı Efendi ise işi anlayarak kararı bakkal lehine yazdırmış:
Mürûr-ı zamanla, çok delk ü temas Eksilmiş tunç denen hadid ü nühas İlsâk olundukta beş maden-i has Eksik tamam oldu, maznun da halas
Zaman geçtikçe çok kullanılma ve sürtünme ile demir ve bakır karışımı olan tunç eksilirmiş, beş tane altın yapıştırılınca, eksik tamam oldu suçlu da kurtuldu.
Sevinçle sevine koşan bakkal beşibiryerdeleri soran karısına durumu anlatınca, kadıncağız:
– Desene, benim altınlar okkanın altına gitti.
Bu deyim, “Fatura ona kesildi”, “bedeli o ödedi” anlamında, haksız yere mağdur olanlar için kullanılır.
