Deniz ve okyanus akıntılarının Dünya’daki sıcaklık dağılışı üzerinde ne gibi etkiler yapar? Akıntıların sıcaklığa etkileri.
Deniz Akıntılarının Sıcaklık Dağılışı Üzerindeki Etkileri
Okyanus akıntılarının yeryüzünde sıcaklığın dağılışı üzerindeki etkisi, küçümsenmeyecek kadar önemlidir. Okyanus akıntıları, denizlerde ve etkili olduğu kıyı kesimlerinde sıcaklığın Ekvator’dan kutuplara doğru düzenli bir biçimde azalmasını engeller.
Ekvator ve çevresinden kaynağını alan okyanus akıntıları sıcak su akıntıları olup, geçtiği kıyıların havasını yumuşatır ve ısınmasını sağlar.
Kutuplar ve çevresinden kaynağını alan okyanus akıntıları ise soğuk su akıntıları olup, geçtikleri kıyıların havasının soğumasına neden olur.
Örneğin, Kuzeybatı Avrupa kıyılarının ocak ayı ortalama sıcaklığı Golf Stream sıcak su akıntısının etkisi ile 2-3°C iken, aynı enlemde yer alan Kanada’nın doğu kıyılarının ocak ayı sıcaklık ortalaması, Labrador soğuk su akıntısından dolayı -20°C’ye kadar düşer.
Okyanus Akıntıları Hakkında Bilgi
Okyanus Dalgası
Okyanus sularının genel yer değiştirme hareketleri ne toplu olarak «akıntılar» denir. Bazı okyanus akıntılarının o kadar belirli bir yolu vardır ki, kendilerini çevreleyen sulardan, açık bir şekilde ayrılırlar. Büyük Okyanus ve Atlas, Okyanusunda ikişer tane muntazam akıntı düzeni vardır. Okyanus akıntıları, sıcaklıklarına göre «sıcak» ve «soğuk» olarak ikiye ayrılır. Aktıkları derinliğe göre de, «yüzey akıntıları» ve «derin su akıntıları» adı verilir.
Ekvator bölgelerinde ısınan sular Kuzey ve Güney Kutuplarına doğru hareket eder. Kutuplara gelen sular soğuyarak dibe doğru iner ve bu defa derin su akıntısı olarak Ekvatora akmaya başlar. Ekvatora gelince, ısınarak buharlaşan ve harekete geçen sıcak suyun yerini almak üzere tekrar yüze çıkarlar. Eğer dünyanın kendi etrafındaki dönüşü olmasa, akıntılar doğruca Kuzey veya Güney Kutuplarına yönelirlerdi. Dünyanın ekvatorda saatte 1.600 kilometreyi geçen kendi etrafında dönüş hızı akıntılarının yönünü değiştirir. Ayrıca, rüzgarlar da akıntıların yönüne etki yapar.
Okyanus Akıntıları
Atlas Okyanusunun kuzey akıntıları yelkovan yönünde (batıdan doğuya) hareket eder. Bunların en önemlisi Kuzey Ekvator Akıntısı ile Labrador ve Gulf Stream akıntısıdır. Kuzey Ekvator Akıntısının bir kolu Gulf Stream ile karışır. Güneydeki Güney Ekvator Akıntısı ise yelkovan hareketinin aksi (doğudan batıya) bir yol takip eder. Büyük Okyanus akıntıları, bunlardan daha az belirlidir. Başlıcası Japonların Kuroşiyo dedikleri Humboldt Akıntısıdır. Hint Okyanusunda da Avustralya ve Afrika kıyılarını çepeçevre dolaşan bir soğuk su akıntısı vardır.
