Omurgalıların Özellikleri Nelerdir? Omurgalı Hayvanlar ve Yapıları Hakkında Bilgi

0
Advertisement

Omurgalı hayvanlar nelerdir? Omurgalıların genel özellikleri, yapısı nasıldır? Omurgalılar sınıfı hakkında bilgi.

hayvanlar

Omurgalılar

Omurgalılar; (Lat. Vertebrata). İkincilağızlı hayvanlardan Kordalılar alt filumunun bir dalıdır. Omurgası olan hayvanları içine alan geniş bir gruptur. Hayvanlar dünyası eskiden omurgalılar ve omurgasızlar olmak üzere iki ana bölüme ayrılmıştı. Eski sınıflamaya göre omurgalı hayvanların dışında kalan hayvanlar omurgasızlara girerdi. Modern sınıflamada artık omurgasızlar terimi kullanılmamaktadır. Omurgalılar şubesine giren hayvanların vücutlarının temelini omurga oluşturduğundan şube bu adı taşır. Omurgalı hayvanların vücutları uzun, başlan öndedir. Suda yaşayanlar solungaçlarla, karada yaşayanlar akciğerlerle solunum yaparlar. Çok gelişmiş olan bu hayvanlar, yaşadıkları iklim bölgesine göre yüzgeç, kanat ya da ayak biçiminde hareket organlarına sahiptirler. Dış görünümleri bakışımlıdır. Vücutlarının ortasından bir çizgi geçirilirse her iki yanlarının aynı olduğu görülür. İç organları, sinir sistemleri ise ya sağda ya da solda bulunur. İskeletleri ya sert ve sağlam kemiklerden ya da kıkırdaklardan eklemler aracılığıyla oluşmuştur. İskeletin üstünü bir kas tabakası örter. Bu koruyucu yapının içinde de iç organlar yer alır.

Omurgalı hayvanlar genellikle dört ayaklıdır. Ancak iklim koşullarına göre bu ayaklar, suda yaşayanlarda yüzgeç, kuşlarda uçmak eylemini gerçekleştirmek için kanat haline gelmiştir. Omurgalılar içinde hem denizde hem karada hem de havada yaşayanları vardır. Çoğalmaları çok ender olarak bazı türlerin dışında, erkekle dişinin birleşmesiyle gerçekleşir. Memeliler doğurarak, öteki tüm omurgalılar ise yumurtlayarak çoğalırlar. İskeletleri baş, gövde ve üyelerden oluşur. Baş, kafatası ile içindeki beyin olan bir bölümdür. Kafatasının yüz kesiminde duyu organları olan gözler, kulaklar ve burun bulunur. Bu duyu organlarım ağız ve içindeki bir başka duyu organı olan dil yer alır. Başta bulunan bu organlar bazı omurgalılarda değişik biçimlerde olsa da kesinlikle vardır. Gövde bölümünde omurga ve kaburgalar bulunur. Yuvarlak ağızlılar ve kıkırdaklı balıklarda omurga her zaman kıkırdak kalmış, ötekilerde ise kemikleşmiştir.

Balıklar

Balıklarda omurga gövde ve kuyruk, öteki hayvanlarda ise boyun, göğüs, bel, sağrı ve kuyruk bölümlerinden oluşur. Türe göre kaburga sayısı değişmekle birlikte iç organları koruyan bir kafes görevi görür. Kaburgalar önde göğüs kemiğine bağlanır. Tüm omurgalılarda iki çift üye vardır. Balıklarda bu üyeler karın ve göğüs yüzgeçlerinden oluşurken, kuşlarda ön üyeler biçim değiştirerek kanata dönüşmüştür. Arka üyeler ise yürümeyi sağlayan ayaklardır. Sürüngenlerde ise üyeler yoktur, hareketi çok sayıda olan omurlar gerçekleştirir. Öteki omurgalılarda ise kol ve bacaklardan oluşan dört üye vardır. Bu hayvanların ayaklarındaki parmak sayısı ve biçimi değişiktir. Bazılarının ayakları toynaklı, bazılarının ise pençelidir. Düz tabanlı olanlar tabanlarına ya da parmaklarına, bazıları da tek tırnaktan oluşan ayaklarına basarak yürürler. Omurgalıların çoğunun derisi tüy ve kıllarla, balık ve sürüngenlerin pullarla kaplıdır. İskelete kaslar destek olur.

Omurgalılar ve Omurgasızlar

Advertisement

Kasılarak ve gerilerek hareketi sağlarlar. Gövdeyi deri sarar, vücudu dış etkilerden koruduğu gibi, ısı ve su kaybını önler. Bazılarında ise solunuma yardımcı olur. Türlere göre deri, tüy, kıl ve pullarla kaplıdır. Omurgalılarda sinir sistemi, merkezi ve otonom sinir sistemlerinden oluşur. Dolaşım sistemleri ise kapalıdır. Kalp yapıları türlere göre değişiklik gösterir. Dolaşım sisteminin yaşamsal maddesi kandır. Solunum sistemleri de türlere göre değişir. Suda yaşayanlar solungaçlarla solunum yaparlarken ötekileri akciğerleri kullanırlar. Sindirim sistemleri ise genellikle aynıdır. Sistemin başlangıcım ağız ve dişler oluşturur. Daha sonra yutak, yemek borusu, mide, bağırsaklar ve dışkılık yer alır. Sindirim sistemleri iklimsel etkenlere bağlı olarak değişiklikler gösterir. Et ya da otla beslenenlere göre biçim değişiklikleri gözlenir. Boşaltım sistemleri, biçim değişikliği göstermekle birlikte genelde böbreklerle yapılır.

Omurgalı hayvanların dünyada ilk kez ne zaman ortaya çıktıkları kesin olarak bilinmemektedir. Bulunan ilk omurgalı fosili günümüzden 500 milyon yıl önce yaşamış olan bir balık fosilidir. 420 milyon yıl önce Silurien Çağ’da çeneleri zırhlı balıklar ortaya çıktı. Omurgalılar 100 milyon yıl kadar yalnız denizlerde yaşadıktan sonra günümüzden 250 milyon yıl kadar önce karaya çıktılar. Evrim zinciri içinde denizde, karada ve havada yaşayan türler, ortaya çıktı. Omurgalıların atası tam olarak saptanamamakla birlikte, bu hayvanlar zaman içinde hayvanlar dünyasının üstün dalım oluşturmuşlardır. Altı sınıfa ayrılırlar: Amfibyumlar, Balıklar, Kuşlar, Memeliler, Sürüngenler, Yuvarlakağızlılar.

Kaynak 2

Hayvanlar aleminin önemli bir sınıfıdır. Gelişmiş, ileri yaratıkların meydana getirdiği bu büyük sınıfın içinde memeliler, kuşlar, sürüngenler, kurbağalar, balıklar gibi çeşitli hayvanlar bulunur.

Bu hayvanların dış görünüşlerinde bir bakışım (simetri) vardır; yani, bir yanları nasılsa, öbür yanları da öyledir. Yalnız, iç organlar, sinir sistemleri ya sağda, ya da solda bulunur. Omurgalıların ya sert, sağlam kemiklerden, ya da kıkırdaklardan yapılmış eklemli iskeletleri hem vücudun çatısını meydana getirir, hem de onları dış etkilere karşı korur. Bu iskeletin üzeri ince bir kas tabakası ile örtülüdür.

Omurgalıların çoklukla dört ayağı vardır. Bunlar hayvanın yaşama şartlarına, bulunduğu ortama göre çeşitli biçimler almış, kimisinde yüzmek için yüzgeç, kimisinde de uçmak için kanat olmuştur. İçlerinde karada, suda, havada yaşayanları vardır.

Sinir sistemleri öteki yaratıklara göre çok gelişmiştir, Su içinde yaşayanları solungaçlarla, havada, karada yaşayanları akciğerlerle solunurlar. Aralarında kurbağalar, bazı balıklar iki şekilde de solunum yapabilirler. Dolaşımları kalbin pompaladığı kırmızı renkli kan ile olur. Kalbin boşlukları az gelişmiş olanlarda «ki, daha çok gelişmiş olanlarda da ya üç ya dört tanedir. Omurgalıların çok ender bazı yaratıkları bir yana, hemen hemen hepsinde erkekle elişi ayrı ayrı fertler halindedir Memelilerden başkası yumurtlayarak ürerler

Advertisement


Leave A Reply