Orhan Gazi, Osmanlı İmparatorluğunun İkinci Padişahı Hayatı ve Dönemi

0
Advertisement

Osmanlı Padişahlarından Orhan Bey (Orhan Gazi) kimdir ve neler yapmıştır? Orhan Gazi’nin hayat hikayesi, dönemi hakkında bilgi.

Orhan Gazi

Orhan Gazi

Orhan Gazi Kimdir?

Orhan Gazi; (d. y. 1281, Söğüt, Bilecik – ö. y. 1360, Bursa), Osmanlı beyidir (1324/26 – y. 1360). Rumeli ve Anadolu’da giriştiği fetihlerle beyliğin sınırlarını genişletmiş, Osmanlı Devleti’nin ilk kurumlarını oluşturmuştur.

Osmanlı Devleti’nin kurucusu I. Osman (Osman Gazi) ile Ömer Bey adlı bir Türk-menin kızı olan Mal (ya da Malhun) Ha-tun’un oğluydu. Çocukluğu ve gençliği hakkında kesin bilgi yoktur. Kaynaklarda verilen doğum tarihi de 1277-88 arasında değişir. 1298’de Bilecik ve Yarhisar’ın fethine katılan Orhan Bey, Bizans’ın Yarhisar tekfurunun bu savaşta tutsak edilen kızı Holophira (sonradan Nilüfer Hatun) ile evlendi. 1301’de Sultanönü’nün (Karacahisar) yönetimini üstlendi. Nikaia (İznik) ve yöresine yapılan akınlara katıldı. Karacahisar’ı Germiyanoğulları ve Candaroğullarının saldırılarına karşı başarıyla savundu. 1317’de, kendisine lalalık etmiş olan Akçakoca Bey ve Harmankaya (bugün Mihalgazi, Bilecik) tekfuruyken sonradan Müslüman olan Köse Mihal ile birlikte Sakarya Vadisi ve Marmara Denizi arasındaki bölgenin fethiyle görevlendirildi.

Bursa’nın Fethi

Akyazı, Sapanca, Geyve ve yörelerinin alınmasında önemli rol oynadı. 1320’den sonra, iyice yaşlanmış ve sağlığı bozulmuş olan babasına vekâlet etti; 1321’de Mudanya’yı fethetti. Ardından uzun süreli kuşatmalara karşın alınamamış olan Bursa’nın fethiyle görevlendirildi. 1324’te bey ilan edildi, 1325’te Atranos’u (bugün Orhaneli, Bursa) aldı. Ertesi yıl Bursa’yı teslim alarak görkemli bir törenle kente girdi ve burayı başkent yaptı. Ama kent, ancak Nikaia (İznik) ile Nikomedeia’ nın (İzmit) ele geçirilmesinden sonra devletin kalıcı merkezi oldu. Bu döneme değin Bursa’nın yönetimini beysancağı olarak Orhan’ın oğlu Murad (sonradan I. Murad) yürüttü.

Marmara Bölgesi’ndeki akın ve kuşatmalara hız veren Orhan Bey 1329’da Nikaia’yı kuşattı ve kenti kurtarmak için gelen Bizans kuvvetlerini Pelekanon’da (Darıca yakınları) yenilgiye uğrattı. Ardından Nikaia’yı teslim aldı (1330/31) ve kenti bir süre için beyliğin merkezi yaptı. Daha sonra Taraklı, Mudurnu ve Göynük’ü, 1333’te Gemlik’i, 1336’da da Kirmasti (bugün Mustafakemalpaşa, Bursa), Mihalıç (bugün Karacabey, Bursa) ve Ulubat’ı ele geçirdi. 1337’de Nikomedeia’yı aldı ve buranın yönetimini oğlu Süleyman Paşa’ya bıraktı.

Ardından Hereke, Yalova ve Armutlu kasabalarını da sınırlarına kattı. 1346’da İoannes Kantakuzenos’un (sonradan Bizans imparatoru VI. İoannes) kızı Theodora ile evlendi. İoannes’in 1347’de Konstantinopolis’te (İstanbul) iktidarı ele geçirmesine yardımcı oldu. Onunla Üsküdar’da buluşarak yaptığı ittifak antlaşmasıyla Balkanlar’daki savaşlarda Bizans’a asker göndermeyi kabul etti. Daha sonra bu antlaşma uyarınca Sırp kralı Stefan Dusan’a karşı VI. İoannes’e Süleyman Paşa komutasında yardımcı kuvvet gönderdi. 1353’te İoannes, Gelibolu yakınlarındaki Cimbi Kalesi’ni üs olarak ona bıraktı. Osmanlıların bu ittir ak çerçevesinde Rumeli’ye geçerek bölgeyi tanımaları gelecekteki fetihlerde önemli rol oynadı.

Advertisement

Orhan Bey Bizans’tan aldığı topraklarla sınırlarını genişletirken Karesioğullarıyla da sınır komşusu olmuş ve bu beyliğin topraklarına ilk saldırıyı 1336’da düzenlemişti. 1345’te Balıkesir ve yöresinde hüküm süren Karesi beyi Demirhan’ı yenerek Balıkesir’i ilhak etti. 1350’ye doğru Bergama ve Edremit’i alarak Karesioğullarının Bergama koluna da son verdi. 1354’te Eretna Beyliği’ nin yönetimindeki Ankara’yı aldı ve Gerede Beyliği’ni işgal etti. Süleyman Paşa’yı Gelibolu Yarımadasına göndererek Bizans’la ilişkilerin bozulması pahasına Bola-yır’dan Tekirdağ’a değin uzanan kıyı bölgesini ele geçirdi. Süleyman Paşa’nın ölümünden (1359) sonra Rumeli’deki birliklerin başına Murad’ı getirdi. Bir süre sonra Bursa’da öldü ve Gümüşlü Kümbet’te babasının yanına gömüldü.

Orhan Bey’in Bursa ve Nikaia’yı alması Osmanlılar için bir dönüm noktası oldu.

Devletin sınırlarının genişlemesiyle birlikte daha örgütlü bir devletin gerekliliği de ortaya çıktı. Anadolu Selçukluları ve ilhanlılar örnek alınarak örgütlenen devletin kurumlarından biri de divandı. Bursa’da kurulan bu ilk divana Orhan Bey ya da veziri başkanlık ediyordu. Divanın üyeleri de padişah, vezir, Bursa kadısı ve müftüydü. İlk dönemlerde ulemadan atanan Osmanlı vezirlerinin ilki de Alaeddin Paşa’ydı.

Ama Orhan Bey döneminde vezirler askeri işlere karışmazlardı; askeri işler subaşı tarafından yürütülürdü. Aşiret kuvvetleri yerine Çandarlı Kara Halil Paşa‘nın önerisiyle yaya ve müsellem adlı ilk dirlikli birlikler Orhan Bey döneminde kuruldu. Bazı kaynaklara göre para, arazi, giysi ve ordu örgütlenmesi gibi konularda düzenlemeler getiren ilk Osmanlı yasalarını Orhan Bey hazırlattı. Ayrıca Bursa’da cami, medrese, hamam ve imaretten oluşan ilk Osmanlı külliyesini yaptırdı.

ORHAN BEY DÖNEMİNİN SİYASAL OLAYLARI (1326-1362)

  1. Bursa’yı alarak devlet merkezi yaptı (1326).
  • Maltepe (Palekanon) Savaşı’nda (1329) Bizanslıları yendi, imparatorun komuta ettiği Bizans ordusunun bu savaşta yenilmiş olması, Osmanlıları ön plâna çıkardı.
  • İznik’i aldı. Burayı geçici başkent yaptı.
  • Önemli bir ticaret merkezi olan İzmit’i ele geçirdi. Böylece Kocaeli Yarımadası, Osmanlıların kontrolüne geçti.
  • Taht kavgalarından yararlanarak Karesioğulları Beyliği’e son verdi.

Böylece;

  1. – Karesi Beyliği’nin seçkin komutanları Osmanlı hizmetine girdiler
  2. – Osmanlılara Rumeli yolu açılmış oldu
  3. – Beyliğin donanması Osmanlıların eline geçti.
  • Ankara, Ahilerin elinden alındı.

Rumeli’ye Geçiş

Bizans imparatoru Kantakuzen’in yardım istemesi üzerine Orhan Bey, Oğlu Süleyman Paşa’yı bir orduyla Rumeli’ye gönderdi.

Bu yardım sayesinde tahta geçen imparator, Gelibolu yakınındaki Çimpe Kalesi’ni Osmanlılara verdi (1353).

Advertisement

Türkler’in, Bizans’a yardım amacıyla birkaç kez Rumeli’ye geçmeleri onlara buranın kolayca fethedilebilecegini gösterdi. Çünkü bu dönemde Rumeli tam bir kargaşalık içindeydi. Türkler kısa bir süre sonra bölgenin fethine giriştiler.

  • • Süleyman Paşa, Çimpe Kalesi’ni üs yaparak önce Gelibolu’yu aldı.
  • • Arkasından Marmara kıyısındaki kasabalar ele geçirildi.

Osmanlılar, ele geçirdikleri yerlere göçebe aşiretler getirerek yerleştirdiler. Böylece Rumeli’de kalıcı olduklarını gösterdiler.

  • • Edirne’ye kadar olan bütün Trakya, Osmanlıların eline geçince, Edirne’nin alınması için hazırlıklara başlandı.

Türklerin Balkanlardaki hızlı ilerlemeleri karşısında Bizans, Balkan ülkelerini işbirliği yapmaya yönelterek Osmanlılara karşı Haçlı savaşları başlattı.

  • • Orhan Bey, beyliği aşiret yapısından kurtarıp devlet haline getirmek için önemli çalışmalar yaptı. Ölümünden sonra yerine oğlu I. Murat geçti (1362) .


Leave A Reply