Ormanlar ile ilgili özellikle yaban ormanları ve özellikleri ile ilgili bilgiler
YABAN ORMANLARI
Bulunduğumuz yerlerin çevresinde çeşitli ormanlar vardır. Buralarda bodur ağaçlardan, minare gibi uzun ağaçlara kadar, çeşitli ağaçlar görürüz.
Bunlar, bizim iklimlerde yetişen ağaçlardır. Bir de, bizim görmediğimiz,, adım atılmamış, balta girmemiş ormanlar vardır ki oralarda dağlar gibi boy atan ağaçlar bulunur. Aralarında da, bizim ormanlarımızda gördüğümüz sincaplar, karacalar, tilkiler değil, çok korkunç, yırtıcı hayvanlar yaşar. Yeryüzünde canlıların ilk yetişmeye başladıkları çağlarda bütün dünyamız hep bu gibi yaban ormanlarıyla kaplıydı. Çünkü o zamanlar çok yağmur yağardı. Bugün bu sık ağaçlı ormanlar ancak dünyanın çok sıcak (tropikal) bölgelerinde bulunuyor.
Birçoklarının yağmur ormanları adını verdiği tropikal ormanlar bir yeşillikler okyanusuna benzetilebilir. Bu ormanlarda akarsular, üzerlerini örten yoğun, sık ağaç dalları yüzünden, görülemezler. Sanki yeşil bir tünel içinde akıp gitmektedirler.
Yaban ormanlarında bulunan hayvanlar, bitkiler aklın alamayacağı kadar çok çeşitlidir. Bu bakımdan, denizlerden hiç de aşağı kalmazlar. Bir kilometre karelik bir bölgede binlerce çeşit bitkinin yaşamasına karşılık, bulunduğumuz ılıman bölgelerde, en çok 20 çeşit bitkiye raslanır.
Tropikal ormanlar içinde yürürken bir ara durup çevremize bakınacak olursak her yandan hayat fışkırdığını görürüz. Yerlerde sürünen, koşuşan hayvanlar, korkunç bir içgüdü ile sivrilerek güneş ışığına doğru tırmanmak isteyen ağaçlar… Bu arada, bazı bitkilerin büyümelerini bile gözlerimizle izleyebiliriz: Bambu kamışları günde en aşağı bir karış boy atarlar.
Yaban ormanlarında hemen her mevsim yazdır. Yağmurların azalıp çoğalmasından başka hiçbir mevsim ayırımı yapılamaz. Güneşin kızgın sıcağı, nemin etkisiyle büyüyen bitkilerin çoğu dev boylu olmuşlardır. Menekşelerle aynı takımdan olan birçok bitkiler kiraz ağacı boyuna erişir, güller de 5 – 6 metre boyunda birer ağaç olurlar. Bütün bunların arasından birdenbire 70 metreye yükselen dev ağaçlar sivriliverir. Dalları sarılgan bitkilerle sarmaş-dolaş olurken eğreltiotları, orkideler gövdelerini çepeçevre sararlar. Bitkiler için, çiçek açma, meyva verme mevsimi deye bir şey yoktur. Ne yapraklarının solduğu, ne de dallarının çıplak kaldığı görülür. Çiçekleri arılarla kelebeklerin; birbiri ardınca oluşan yemişleri kuşların, maymunların tükenmez besin kaynaklarıdır.
Bu yaban ormanları Afrika’da Kongo havzasında, Gine Körfezi kıyılarında, Madagaskar Adası’nın doğu kesimlerinde, Güney Afrika’da, Amazon bölgesinde, Büyük Okyanus’ta, Endonezya adalarında, Hindistan’ın batısında, Doğu Pakistan’da, Avustralya’nın kuzey kıyılarında görülür. Bu ormanlar, bugün, yeryüzündeki kara parçalarının onda birinden çoğunu kaplar.
Bir tropikal ormanı üç ayrı katman bölgeye ayırmak mümkündür:
Alçak Bitey Katmanı. — Çalılar, koyu yeşil yapraklı gelişkin otlardan meydana gelir.
Kubbe Orman Katmanı. — Yerden 20 – 40 metre yükseklikteki ağaçların yaprak, dallar topluluğudur.
Dev Ağaçlar Katmanı. — Kubbe Katmanı’nı aşarak yerden 75 m’ye kadar yükselir.
Kubbe Orman katmanı çok güzel bitkilerle kaynaşır. Ağaçların üzeri renk renk çiçekle örtülüdür. Ama, bu
çiçeklerin çoğu ağacın kendi malı değildir. Birtakım bitkiler, ağaçları destek yaparak onların taçlarına doğru tırmanır, kendilerine gerekli güneş ışınlarını aramaya koyulurlar. Bunların arasında kalın gövdeli dev sarmaşıklar, ağaçların dallarına dolana dolana yükselirken boyları 150-200 metreye erişir. Kubbe orman katmanının kendine özgü bitkilerinden biri de ağaç gövdeleri ya da dallarının çatlak ve yarıklarında yerleşip büyüyen kabukçul bitkilerdir; eğreltiotları, yosunlar, likenler, orkideler bu çeşit bitkiler arasındadır.
TROPİKAL ORMAN ÜRÜNLERİ
Tropikal bölgelerin belli-başlı ürünleri bu ormanlardaki ağaçlardan elde edilir. Kauçuk ağacı dediğimiz yağlı hurma ağacı ile kahve, kakao ağaçları tropikal ürünlerin en zengin kaynaklarını meydana getirirler. En değerli ağaçlardan sayılan maun ile abanoz da tropikal ormanlarda yetişir.
Bunlardan ayrı olarak şekerkamışı, muz, ekmekağacı, hindistancevizi, yağ palmiyesi de tropikal ormanların belli-başlı yararlı bitkileridir.
Dünyanın en geniş ağacı olan baobap da tropikal ormanlarda yetişir. Bu ormanlar balsa, sedir, kınakına, bambu ağaçları bakımından da zengindir.
YABAN ORMANLARINDA HAYVANLAR
Tropikal ormanlarda yaşayan hayvanlar çok çeşitlidir: Binden çok yılan çeşidi, binlerce kuş türü, yüzbinlerce böcek cinsi bulunur. Ayrıca kelebekler de bu ormanların en sevimli varlıklarıdır.
Bunlardan başka, maymun (şempanze, goril), tapir, fil, çeşitli sürüngenler, aslan, Asya’da kaplan, pars görülür.
TROPİKAL ORMANLARIN İNSANLARI
Tropikal orman insanları yeryüzünün en ilkel topluluklarını meydana getirirler. Evler küçük çalı çitlerinden yapılmış, ya da ağaç dalları üzerine oturtulmuş kulübelerdir. Oralarda yaşayanlar aç kalmamak için yemiş toplarlar, av eti peşinde koşarlar.
