Osmanlı Devleti’nde basın ve yayın alanında gelişmeler nelerdir? Osmanlı döneminde basın yayın hayatı hakkında bilgi.
Osmanlı Devleti’nde Basın Yayın;
• İspanya’dan kaçıp II. Bayezid‘in müsaadesiyle Osmanlı ülkesine sığınan Yahudilerden, Basımcı David ve Samuel Kardeşler yanlarında getirdikleri matbaa ile Musa’nın Beş Kitap adlı kutsal kitabını basmışlardı.
• XVI. Yüzyıl başlarında Museviler Selânik, Halep ve Edirne’de basımevleri kurmuşlardı. İstanbul’da da Ermeni (1567) ve Rum (1627) basımevleri kurulmuştu.
• Türkler tarafından ilk matbaa Lale Devri‘nde Sait Efendi ve İbrahim Müteferika tarafından açıldı (1727).
Verilen fetvaya göre matbaada dini kitaplar değil, lügat, mantık, tarih, coğrafya, hikmet gibi kitaplar basılacaktı. Bu matbaada basılan ilk kitap Vankulu Lügati adlı sözlüktür.
Türklerde Gazetecilik
• İlk gazete, II. Mahmut zamanında haftalık olarak çıkarılan resmi gazete Takvim-i Vakayi’dir.
• 1840’ta Ceride-i Havadis yayımlandı. Bu gazeteyi W. Churchil adında bir ingiliz çıkarıyordu.
• İlk özel Türk gazetesi Tercüman-ı Ahval’dir (1860). Agâh Efendi ile Şinasi’nin çıkardığı bu gazete Tanzimat Edebiyatı’nın sözcülüğünü yapmıştır.
• Şinasi’nin çıkardığı Tasvir-i Efkâr (1862) daha çok bir fikir gazetesiydi. Şinasi’nin Paris’e gitmesi üzerine bu gazeteyi Namık Kemal, çıkarmaya başlamıştır.
• Muhbir (1866) adlı gazetenin yayın hayatı ancak bir yıl devam etmiştir.
• Ayrıca yurt dışında Türkçe olarak Muhbir, Hürriyet, Basiret, ibret, Terakki adlı gazeteler çıkarılmıştır.
• Ermeni ve Rumlar da kendi dillerinde gazeteler çıkarmışlardır.
Dergiler
• Türkiye’de yayımlanan ilk dergi, Mecmua-i Fünun’dur (1862).
• İlk resimli Türk dergisi ise Mir’at’tır (1862).
• İlk mizah dergisi olan Diyojen 1869’da yayımlanmaya başlanmıştır.
• 1878’de meclisin dağıtılmasından II. Meşrutiyetin ilanına kadar geçen sürede dergi ve gazeteler üzerinde sıkı bir denetim (sansür) vardı.
• II. Meşrutiyetin ilanıyla birlikte oluşan özgürlük ortamında düşünce hayatı canlandı. Bu dönemde birçok gazete (Volkan, Saday-ı Millet, Tanin, Nizam vb.) çıkarıldı.
