Osmanlı Devletinde bütçe nedir? Osmanlı Devleti tarihindeki bütçe ile ilgili bilgi, iç ve dış borçlanmalar, kamu ekonomisi.
Osmanlı Devletinde Bütçe;
Osmanlı Devleti’nde bütçe 18. ve 19. yüzyıllarda sürekli olarak açık veriyordu. Bu nedenle Osmanlı devlet adamları, yeni kaynaklar bulmaya çalıştılar. Hazineye kaynak bulmak için toprak sisteminde değişiklik yapılarak tımar topraklarının bir kısmı iltizam toprağına dönüştürüldü. Daha sonra bu da yetmeyince 1695’ten itibaren Malikane Sistemi uygulanmaya konuldu. Bu uygulamaya göre, daha önce geçici süreler için mültezimlere verilen iltizam toprakları, artık ömür boyu verilmeye başlandı.
Peşin para ihtiyacı artınca 1775’te esham usulü adıyla iç borçlanmaya gidildi. Devlet, esham senedi adındaki tahvil senetleri yoluyla, mukataaların yıllık gelirlerini şahıslara satmaya başladı.
Önceden Osmanlı Devleti’nin tek hazinesi Dış Hazine iken, yapılan düzenlemelerin giderlerinin bütçedeki açıklardan etkilenmesini önlemek amacıyla; Tersane Hazinesi, İrad-ı Cedide Hazinesi, Darphane Hazinesi gibi yeni hazineler kuruldu.
İç borçlanma, bütçe açıklarını kapatmaya yetmeyince 1854’ten itibaren dış borç alınmaya başlandı. Fakat alınan borçların geri ödenmesi mümkün olmayınca, Osmanlı Devleti ‘Tenzil-i Faiz Kararnamesi’ni yayınlayarak dış borçların ödenme şartlarını değiştirmek istedi. Avrupalı devletler buna karşı çıktılar. 1881’de yapılan görüşmeler sonucunda ‘Muharrem Kararnamesi’ adıyla bir bildiri yayınlayarak Duyun-u Umumiye İdaresi’ni (Dış Borçlar İdaresi) kurdular. Böylece Osmanlı Devleti’nin bazı vergilerine el konuldu. Bu durum Osmanlı Devleti’nin ekonomik bağımsızlığını sona erdirmiştir.
XIX. yüzyılda alınan dış borçlar ve genişletilen kapitülasyon hakları, bütçenin açık vermesinin en önemli nedeni haline geldi.
