Osmanlı Devletini Paylaşma Tasarıları

Birinci Dünya Savaşından mağlup ayrılan Osmanlı İmparatorluğunu paylaşmak adına yapılan antlaşmalar, konferanslar ve tasarılar hakkında genel bilgiler.

OSMANLI DEVLETİ’Nİ PAYLAŞMA TASARILARI

I. Dünya Savaşı devam ederken, Anlaşma devletleri, Osmanlı Devleti’ni kendi aralarında paylaşmışlardı. 1917 yılı ilkbaharına kadar olan anlaşmalar şunlardı:

1. Sykes Pykot Antlaşması

İngiltere, Fransa ve Rusya arasında imzalandı.

Anlaşmaya göre Mersin’e kadar olan Akdeniz kesimi (Konya dahil) italya’ya bırakılıyordu.

a. Ürdün ve Irak İngiltere’ye;

b. Mersin’den başlayarak tüm Çukurova,

Sivas’a kadar uzanan ve doğuda Mardin’le sınırlanan bölge,

İskenderun ve Hatay

Suriye ile Kuzey Irak’ın koruyuculuğu Fransa’ya;

c. Doğu Anadolu ve Boğazlar Rusya’ya bırakılmıştı.

Rusya’nın savaştan çekilmesi üzerine;

1. Bogazlar’ın ortak bir yönetime bırakılması

2. Doğu Anadolu’da yeni devletler kurulması ve burada Ermenilere yurt sağlanması kararlaştırıldı.

2. Mac Mahon Antlaşması

İngiltere ile Araplar arasında imzalandı, İngiltere, Osmanlılara karşı isyan ettikleri takdirde Arapların bağımsızlığını kabul edecekti.

3. Saint Jean de Maurienne Antlaşması

İngiltere, Fransa ve İtalya arasında imzalandı. Amaç italya’yı Almanya’dan uzaklaştırıp kendi taraflarına çekmekti.

Mondros Ateşkesi’nin çok ağır koşullar taşımasının nedeni işte bu gizli anlaşmalardı. Mondros’un uygulamaya konulmasıyla bu gizli anlaşmaların ilk adımı atılmış oluyordu.

WİLSON İLKELERİ

ABD, I. Dünya Savaşı’na girerken devlet başkanı Wilson, bir bildiri yayımlamış; savaş sonrası uyulması gerekli koşulları belirlemişti. Anlaşma Devletleri Wilson ilkeleri denilen bu koşullara uymayı kabul etmişlerdi.

Wilson’un başlıca ilkeleri şöyleydi :

1. Savaş sonunda, yenenler, yenilenlerden toprak almayacak, yenilenler savaş tazminatı ödemeyeceklerdi.

2. Devletler, aralarındaki anlaşmazlıkları barış yoluyla çözümleyeceklerdi.

3. Milletlerarası bir teşkilât kurulacak; devletler, aralarında gizli anlaşmalar yapmayacaklardı.

4. Osmanlı Devleti ile ilgili madde:

Osmanlı İmparatorluğu’nun Türk bölgelerine kesin egemenlik tanınmalıdır. Ancak Türk egemenliği altında yaşayan başka milletlere kendi kendini yönetme hakkı verilmelidir. Boğazlar her devlete açık olmalıdır.

Anlaşma Devletleri, sözde bu ilkeleri kabul ettiler; ama gerçekte bunlara uymadılar. Kimi ilkeleri açıkça çiğnediler, kimi zaman da gerçekleri tersyüz ederek ABD’yi ve dünya kamuoyunu yanılttılar. Osmanlı Devleti’nin parçalanmasında da aynı yöntemi uyguladılar.

PARİS KONFERANSI

Paris Konferansı I. Dünya Savaşı’nda yenilen devletlerin durumlarını belirlemek amacıyla 1919 yılı başında 32 devletin temsilcilerinin katılımıyla toplandı.

Konferansa ABD, ingiltere, Fransa, italya ve Japonya egemendi.

Batı Anadolu’nun İtalya gibi güçlü bir devletin eline geçmesi İngiliz çıkarlarına uygun düşmüyordu. Doğu Akdeniz’deki çıkarları açısından Yunanistan gibi daha güçsüz bir devleti İngilizler, İtalya’ya tercih ediyorlardı.

Bunu sağlamak için İngilizler, Türklerin, Batı Anadolu’da Hristiyanları katlettiği propagandasını içeren, sahte belgeler ve yalanlarla ABD ve Fransa’nın desteğini elde ettiler. Doğu Trakya ile İzmir ve geniş çevresinin Yunanlılara bırakılması kararını çıkarttılar.

Bu durum, İtalya’nın, Anlaşma Devletleri’nden uzaklaşmasının başlangıcı oldu.