Osmanlı İmparatorluğunun birinci dünya savaşına girmesi ile birlikte savaşmış olduğu cepheler ve cephelerdeki sonuçlar hakkında bilgiler.
l-KAFKAS CEPHESİ
Nedeni: Almanya, Bakü petrollerini ele geçirmek amacıyla Osmanlıları yönlendirmiştir. Enver Paşa ise; Panturanizm düşüncesinin etkisiyle Orta Asya’daki Türkleri Rusya etkisinden kurtarıp Osmanlı Devleti çatısı altında toplamak istemiştir.
Ruslar, Erzurum, Muş, Bitlis, Trabzon ve Erzincan illerini ele geçirdiler. Çanakkale savaşlarından sonra bu cephe komutanlığına atanan Mustafa Kemal, Muş ve Bitlis’i Ruslardan geri almıştır.
NOT: Birinci Dünya Savaşı sonlarında Çarlık rejiminin yıkılması sonucu Rusya, Osmanlı Devleti ile Brest Litowsk Barışı’nı imzalayarak 1878 Berlin Antlaşması’yla almış olduğu Kars, Ardahan, Batum’u geri vermiştir. Kafkas cephesi savaşları sırasında ele geçirdiği toprakları da geri vermiştir.
2-ÇANAKKALE CEPHESİ
Nedenleri: İtilaf devletleri tarafından;
► Sosyal ve ekonomik bunalıma düşen Avrupa’nın doğusunda Almanlara karşı zor anlar yaşayan Rusya’ya yardım etmek.
► İstanbul ve boğazları ele geçirerek Osmanlı Devleti’ni savaş dışı bırakmak.
► Savaşa henüz girmemiş olan Balkan devletlerini kendi yanlarında savaşa sokarak, Bulgaristan ve Avusturya-Macaristan’a karşı yeni bir cephe açmak.
► Doğu Akdeniz’deki egemenliklerini sağlamlaştırmak amaçları doğrultusunda açılmıştır.
Sonuçları:
► İtilaf Devletlerinin boğazlan ve İstanbul’u almaları önlenmiştir.
► Rusya’ya gerekli yardım gönderilememiştir.
► Doğu cephesinde Almanya’ya üstünlük sağlanamadığı için savaş uzamıştır.
► İngiliz ve Fransız gemileri büyük kayıplara uğramıştır.
► Yarım milyona yakın insanın ölmesine neden olmuştur.
►Mustafa Kemal büyük bir üne kavuşmuş, ulusal mücadelenin önderi kabul edilmesinde önemli bir etken olmuştur.
NOT: İtilaf Devletleri Bulgaristan’ın savaşa girmesini önlemek için, Makedonya’nın bir kısmını Bulgaristan’a vermek istemişler Yunanistan’la Sırbistan bu duruma razı olmamıştır.
Osmanlı Devleti, Bulgaristan’ın kendi yanlarında savaşa girmesi için İstanbul Antlaşmasıyla aldığı Dimetoka’yı Bulgaristan’a vermiştir. Böylece İstanbul-Berlin hattı ulaşımı sağlanmıştır.
3-KANAL CEPHESİ
Nedenleri:
1) Mısır’ı İngilizler’den geri almak
2) Süveyş Kanalı’nı ele geçirerek İngilizlerin sömürgeleriyle ilişkisini kesmek.
Bu cephe, Almanya’nın planlaması ve desteği ile İngiltere’ye karşı Osmanlı Devleti tarafından açılmıştır.
Sonuçları:
Osmanlı Devleti bu cephede;
1) Arapların İngilizlerle işbirliği yapması.
2) Almanya’nın söz verdiği yardımı göndermemesi.
3) İklim koşullarının elverişsizliği, İngilizlerin sayı-malzeme bakımından üstün olması ve cepheyi iyi savunmaları sonucunda başarısız olmuştur.
4-IRAK CEPHESİ
Nedeni; İngiltere’nin; Türk Kuvvetleri’nin İran’a ve Hindistan’a girmesini önlemek, kuzeye çıkıp kara yolu ile Ruslar’la birleşme amacını gerçekleştirmek istemesi.
Sonucu:
İngilizler Güney Irak’a ve Aden’e asker çıkardılar. Kutül-Amare’de Türk kuvvetleri tarafından esir edildiler. Bu başarı uzun sürmedi. Basra’ya yeniden kuvvet çıkaran İngilizler, Bağdat’a kadar ilerlediler.
5-SURİYE-FİLİSTİN CEPHESİ
Nedeni: İngilizler, Süveyş ve Irak cephelerinde yenilerek, Suriye’ye çekilen Osmanlı Ordularını tamamen bu bölgeden çıkarmak, Arapları kışkırtarak onların çoğunlukta oldukları bölgeleri nüfuzları altına almak için saldırıya geçtiler.
Sonucu:
Mustafa Kemal komutasındaki Osmanlı Ordusu (7. Ordu) büyük başarılar ede etti. Mondros Ateşkes Antlaşması’nın imzalanması ve Mustafa Kemal’in İstanbul’a geri çağrılması sonucunda İngilizler Suriye’yi ele geçirmişlerdir.
6-DİĞER CEPHELER
Osmanlı Devleti müttefiklerine yardım amacıyla Makedonya ve Galiçya cephelerine de asker göndermiştir. Ancak, bu cephelerde de yenilgiler alınmış başarı sağlanamamıştır.
