Osmanlı devleti taşra örgütü hakkında genel bilgilerin yer aldığı sayfamız. Osmanlı İmparatorluğunun can damarı sayılan yönetim biçimi.
Osmanlı Taşra Örgütü (Yönetimi) Hakkında Bilgi
Osmanlı İmparatorluğu’nun, büyük bir imparatorluk haline gelmesi ve birbirinden değişik büyük eyaletlerin, başlı başına bir yönetim birimi oluşturmasına yol açtı. Ayrıca bu eyaletler, bugün üzerinde birkaç devletin yer aldığı ölçüde büyük topraklardı. Eyaletlerin yönetimi, merkezden atanan büyük yetkilerle donatılmış valiler aracılığıyla gerçekleştirilirdi. Eyalet valilerine beylerbeyi sanı verilirdi. Bunlar aynı zamanda eyaletin askeri yöneticisiydiler.
Merkezdeki protokolde ise, divan üyelerinin hemen arkasından beylerbeyileri yer alırdı. Bunlar arasında da birinci sırada Rumeli beylerbeyi, ondan sonra da Anadolu beylerbeyi bulunurdu. Anadolu beylerbeyi terfi ettiğinde Rumeli beylerbeyi olur, oradan da Kubbealtı vezirliğine atanırdı. Beylerbeyleri, genelde eyalet merkezlerinde oturduklarından buraya Paşa Sancağı adı verilirdi. Beylerbeyleri, Osmanlı Devleti savaşa girdiği zaman, tımarlı sipahi ve zeametlerden toplanan askerin başında, sefere giderdi. Salyaneli eyaletler, tımar sistemine bağlı değildi. Bunlar, eyalette toplanan paraları, kendi eyaletlerine harcarlar, ancak artan parayı merkeze gönderirlerdi.
Tımar Sistemi
Salyanesiz eyaletler ise, tımar sistemine bağlıydı. Bu eyaletler, tımarlı sipahi ve cebeci yetiştirmek ve bu askerlerle savaşa girmek zorundaydılar. Eyaletler, daha küçük bir birim olan Sancaklara ayrılırdı. Sancakları sancakbeyleri yönetirdi. Sancakbeyleri sancağın yönetsel ve askeri amiri durumundaydı. Osmanlı Ordusu sefere giderken, sancakbeyleri de, tımarlı sipahi ve cebeci askerlerini toplayarak, beylerbeyin buyruğuna girer ve giderlerini kendileri karşılayarak sefere katılırlardı. Bunlardan başka bazı özel statülü yönetim birimleri de vardı.
Osmanlı kent yönetiminde, bugünkü belediyenin yaptığı görevi, o zamanlar kadılık kurumu getirirdi. Kadılar, günlük yönetimle iç içe olan sorunların çözümünde tam yetkiliydi. Günlük gereksinmelerin sağlanması, esnaf arasındaki anlaşmazlıkların çözümü, kent yönetimiyle ilgili yasa ve yönetmeliklerin uygulanması, kadıların görevleri arasındaydı. Esnafın yasalara uygun çalışıp çalışmadıklarını muhtesip adı verilen görevliler yapardı. Bunlar da ihtisap ağalığı adı verilen bir daireye bağlıydılar. Başkalarında da, ihtisap ağası bulunurdu. Kent içinde güvenliği sağlamak, kadıların buyruğundaki subaşıların göreviydi. Kentin temizliği kaldırımların bakımı ve gece nöbetleri bu görevlilerce yerine getirildi.
