Osmanlı toplum yapısında zamanla oluşan değişimler nelerdir, ve bu değişimlerin sebepleri ile sonuçları hakkında bilgi
Osmanlı Devleti’nde 16. yüzyıla kadar doğudan gelen Türkmenlerin batı yönündeki göçlerini desteklemekteydi.
Osmanlı toplum yapısında meydana gelen değişmelerin başlıca nedenleri şunlardır:
- ✓ XVI. yüzyıldaki hızlı nüfus artışı,
- ✓ Tımar sisteminin bozulması,
- ✓ Celali isyanları gibi iç karışıklıklar
- ✓ Coğrafi Keşiflerden sonra zenginleşen Avrupa’nın Osmanlı Devleti’ni etkilemesi
16. yüzyıldan itibaren dirlik topraklarında meydana gelen otorite bozukluğunun etkisiyle ortaya çıkan sorunlar nedeniyle şehirlere göçler arttı.
Dirlik topraklarını ellerine geçiren Kapıkulları, yaptıkları uygulamalarla kısa zamanda zengin olabilmek için halktan fazla vergiler almaya başladılar. Tarımsal faaliyetleri geliştirmek yerine daha çok hayvancılığa ilgi gösterdiler.
İşsiz ve çaresiz kalan köylüler, şehirlere göç ermeye başladılar. Bunlardan bir kısmı da eyalet ve sancak beylerinin yanında çeşitli görevler aldılar. Sekban adı verilen bu görevliler, savaş zamanlarında para almaktaydı. Barış zamanında ise işsiz kalan sekbanlar, zamanla eşkıyalık hareketlerine, katılmaya başladılar.
Anadolu’daki otorite boşluğunun sonucunda ortaya çıkan Celali isyanları, halkın şehirlere göç etmesine neden olmuştur.
Ayrıca XVI. yüzyılda Avrupa devletlerinde görülen ekonomik gelişmeler sonrasında Avrupa ile yapılan ticaret sonucunda çok fazla miktarda altın ve gümüşün Osmanlı ülkesine girmesi, ürün fiyatlarının artmasına ve Osmanlı parası olan akçenin değer kaybetmesine yol açtı.
Avrupalılar, Osmanlı Devleti’nden aldıkları ham maddeyi işleyip, ürün olarak Osmanlı pazarına sokunca, Osmanlı Devleti’ndeki üreticiler bununla rekabet edemeyerek üretimlerini sonlandırdılar.
Osmanlı tarihinde ilk kez meydana gelen enflasyondan halkın zarar görmesini engellemek için bazı padişahlar adaletname adıyla fermanlar yayınlasa da başarılı olamadılar.
XVIII. Yüzyıldaki Değişmeler
- ✓ XVIII. yüzyıldan itibaren devşirme sistemi önemini kaybetti. Bunun sonucunda halkın her kesiminden insanlar yönetim kadrolarına girmeye başladılar.
- ✓ Avrupa ile olan ilişkilerin öneminin artması nedeniyle diplomasiden anlayan ve yabancı dil bilen kalemiye sınıfı mensuplarının önemi artmıştır.
- ✓ XIX. yüzyılın başlarında iyice güçlenen ayanlar, merkez yönetimi üzerinde etkili olmuşlardır. II. Mahmut, merkezi yönetimi güçlendirerek ayanların ayrıcalıklı konumuna son vermiştir.
- ✓ Savaşlarda kaybedilen topraklardan Osmanlı ülkesine göç eden insanlar, celali isyanları nedeniyle boşalan topraklara yerleştirdi.
Tanzimat’tan Sonraki Gelişmeler
- ✓ Avrupa devletleriyle olan ilişkilerin önem kazanmasının sonucunda daimi elçiliklerin açılması, Avrupa’daki gelişmelerin Osmanlı ülkesine aktarılmasını hızlandırmışlardır.
- ✓ Avrupa ile olan ilişkilerin de etkisiyle, yönetim kademelerinde, Avrupa’daki elçiliklerde görev yapmış olan kişilerin sayısı arttı.
- ✓ Tanzimat ve Islahat fermanlarının yayınlanması sonrasında açılan okullarda yeni anlayışa uygun insanlar yetişti.
- ✓ Osmanlı Devleti’nde XVIII. ve XIX. yüzyıllarda toprak kayıpları nedeniyle nüfus azaldı.
- ✓ Kaybedilen yerlerden Osmanlı ülkesine yapılan göçlerin sonucunda Müslüman halkın nüfusu Müslüman olmayanlara oranla daha da arttı.
- ✓ Kendi ülkelerinde uygulanan baskılardan kaçıp Osmanlı Devleti’ne sığınan bazı gruplar, Doğu Anadolu ve Çukurova bölgelerine yerleştirilerek, kendilerine toprak verildi. Bu topraklar üzerine yerleşen göçmen ve mülteciler ekonomik etkinliklerde bulundular.
- ✓ XIX. yüzyılda şehirleşmenin artması sonrasında İstanbul, bir milyonu aşan nüfusu ile Avrupa’nın en büyük şehirleri arasına girdi.
- ✓ Şehirleşme sadece şehirlerin nüfusunda değil, yapısal gelişmelerde de etkili oldu.
- ✓ Avrupa’daki gelişmelerin Osmanlı Devleti’ne yansıması sonucunda bankalar, tiyatrolar, eğlence yerleri, lüks eşya satan dükkanlar açılmaya başlandı. Bu gelişmeler sonucunda şehirlerin sosyal yapıları değişti.
