Osmanlı İmparatorluğu tarihinde seyirlik oyunlar ile tiyatro sanatı ile ilgili genel bilgilerin maddeler halinde verildiği yazımız.
OSMANLILARDA SEYİRLİK OYUNLAR VE TİYATRO
• Türklerin Orta Asya kökenli bir çok seyirlik oyunu Osmanlı Devleti’nde de devam etmiştir.
• Köylü tiyatro geleneğinde birçok kısa seyirlik oyun sergilenirdi. Bu oyunlarda halkın yaşayış ve inanışına ilişkin öğeler ele alınırdı.
• Halk tiyatrosu geleneğinde meddah, kukla, karagöz, orta oyunu yer alırdı. Bunlar genellikle metne dayalı olmayan, doğaçlama şeklinde icra edilen oyunlardı.
Saray tiyatrosu geleneğinde; Enderun’dan yetişme sanatçılar özel günlerde (sünnet, evlenme, zafer günleri vb.) düzenlenen eğlence ve oyunlarda rol alırlardı. Bu oyunlar daha çok halk tiyatrosu geleneğinde sergilenirdi.
Batı tiyatrosu geleneği, Tanzimat’la başlar. Bu dönemde devlet büyükleri tiyatroyu desteklemişlerdir.
• Sadrazam Ali Paşa, Güllü Agop‘un tiyatrosu’na imtiyaz vermiştir. Ahmet Vefik Paşa, Bursa valiliği sırasında (hâlâ kendi adını taşıyan) bir tiyatro kurmuştur. Ziya Paşa Adana valisi iken buradaki tiyatroyu desteklemiştir.
• Batılı anlamda sahnelenen ilk tiyatro oyunu Şinasi‘nin “Şair Evlenmesi” dir. Namık Kemal‘in “Vatan Yahut Silistre” adlı oyunu halk üzerinde büyük etki yapmıştır.
• İlk opera tiyatrosunu Dikran Çuhaciyan kurmuştur.
• Batı etkisi ile orta oyununun birleşmesiyle oluşan tuluat oyunu, genellikle güldürü olduğu için hak tarafından çok tutulmuştur. Kanto da bu tiyatronun bir parçasıdır.
• II. Meşrutiyet döneminde birçok tiyatro faaliyet göstermiş, darülbedayi denilen konservatuvar açılmıştır. Daha sonra bu kuruluş İstanbul şehir tiyatroları adını almıştır.
• 1920’de Afife Jale adındaki Türk kızı, ilk kez sahneye çıkmış, böylece Cumhuriyet dönemi tiyatrosunun kapısı aralanmıştır.
