Otobiyografi nedir? Otobiyografinin özellikleri ve dünya edebiyat tarihindeki ilk örnekleri ile dünya edebiyatının en önemli otobiyografileri hangileridir?
Otobiyografi, muhtemelen aynı kişi tarafından birinci şahısta yazılmış bir kişinin yaşam öyküsüdür. Daha sonra bu bağlamda ‘muhtemelen’ kelimesini neden kullandığımı sorabilirsiniz. Çünkü çoğu zaman, cansız bir nesnenin ve cansız türlerin otobiyografisine, aslında başka bir yazar tarafından yazılmış bir anlatı veya hesap olan ilk kişiyle karşılaşırsınız.
Bununla birlikte, tüm pratik amaçlar için, bir otobiyografi, bir kişinin yaşamı boyunca karşılaştığı yaşam hikayesini, görüşlerini, düşüncelerini, meselelerini masaya getirir ve kişinin doğumdan bugüne tüm yaşam yolculuğunun açık ve dürüst bir açıklamasıdır. Yunanca “oto” (öz) + “biyo” (hayat) kelimesinden türetilmiştir. İlk kez William Taylor tarafından 1797 yılındaki İngiliz periyodik yayın “The Monthly Review” de kullanılmıştır. 1809 yılında Robert Southey tarafından popüler kullanıma sunulmuştur.
Bu yazı biçiminin benzersizliği, diğer tüm yazıların bir kişinin yaşam öyküsünü kaydetmek için referanslar, hatıralar, kanıtlar ve belgelerden yararlanırken, bu, tüm yazının, insanın anısına bağlı olduğu tek edebiyat şeklidir. Yazarın belleğinden ne kadar bilgi toplayabildiğine bağlı bir edebiyat türüdür.
Bir otobiyografi, bir anıdan veya kişisel mektuplardan veya anımsamalardan farklıdır. Daha sonra, anıların prizmasıyla görüntülenen bir hayatı anlatmasını ve dolayısıyla eksiklikler ve çarpıklıklar nedeniyle renklendirilmekle yükümlü olmasını özel kılan şey budur. Romancı Graham Greens bir otobiyografiyi ‘bir tür yaşam‘ olarak adlandırmıştı.
Mein Kampf (Kavgam) Dünya üzerinde En Çok Satan Otobiyografi Olma Özelliğini Taşır (Maalesef)
Bir otobiyografinin en eski açıklaması Çin klasik tarihçisi Sima Qian’a ve klasik Avrupa literatüründe Cicero ve Julius Caesar’ın yazılarına kadar uzanabilir.
Otobiyografiler, birkaç farklı kategori altında değerlendirilebilirler.
- Tematik (Adolf Hitler’in ‘Mein Kampf’ bu kategorideki 1925 yılında yazılan en popüler kitaptır.)
- Dini (Thomas Carlyle ve John Henry Cardinal Newman’ın ‘Özür’ yazıları bu kategoriye girer)
- Entelektüel (John Stuart Mill’in Otobiyografisi ve “Henry James’in Eğitimi” bu kategorideki en dikkate değer kitaplar)
- Kurgusallaştırılmış (Samuel Butler’ın: The Way of all Flesh , James Joyce’un Genç Bir Adam Olarak Bir Sanatçının Portresi ve Thomas Wolfe’nin romanları bu kategoriye girer.)
Türk edebiyatında ise otobiyografi tarzında yazılmış olan ilk eser olarak genellikle Katip Çelebi tarafından yazılmış olan Minazül Halk kabul edilmektedir. Katip Çelebi’nin bu eserinin son bölümünde yer alan “Hatime” kısmı otobiyografi metninin tüm özelliklerini barındırır. Türk edebiyatında otobiyografik en önemli eserler arasında ise
- Muallim Naci – Ömer’in Çocukluğu
- Abidin Dino – Kısa Hayat Öyküm
- Aziz Nesin – Böyle Gelmiş Böyle Gitmez
- Nigar Hanım – Hayatımın Hikayesi
Otobiyografiler, bir kişinin zihinleri hakkında nadir bir fikir verir ve karşılığında o zamanların tarihini anlatır. Ayrıca, diğer insanlara yaşamın olasılıkları ve zorluklarıyla daha büyük bir dürüstlük ve kararlılıkla yüzleşmeleri ve böylece insanlık tarihinin ayrılmaz bir parçası olmaları için ilham verir.
