Öz Düzenleme Kapasitesi nedir, özellikleri nelerdir? Sosyal öğrenmede gözlemcinin özelliklerinden Öz Düzenleme Kapasitesi hakkında bilgi.
Öz Düzenleme Kapasitesi
Öz düzenleme, bireyin kendi davranışlarını gözleyip, kendi ölçütleriyle karşılaştırarak yargıda bulunması ve gerekiyorsa davranışlarını ölçütlerine uygun hale getirmesidir. Biz insanlar yalnızca başkalarının ilgi ve isteklerine uygun bir şekilde davranışta bulunmayız. Birçok organize olmuş davranışımızın arkasında içsel süreçler önemli ölçüde rol oynamaktadır. Sosyal bilişsel kuram insanların kendi davranışlarını kontrol edebilme, yönlendirme yeteneğine sahip olduğuna inanır. İnsanlar ne kadar çalışacaklarına, ne kadar uyku uyuyacaklarına, neleri yiyeceklerine, neleri içeceklerine, ne kadar konuşacaklarına, toplumda nasıl davranacaklarına kendileri karar verirler. İnsanların gösterdikleri davranışlar genellikle kendi içsel standartlarına ve kendi güdülenmelerine dayanır. Bu nedenle insan her ne kadar başkasının davranışını gözleyerek bir takım davranışlar öğrense de yine de davranışlarından kendisi sorumludur. Bu bakımdan kişinin kendini kontrol edebilmesi, düzenleme kapasitesi, sosyal öğrenmede davranışların kazanılmasında belirleyicidir. Birey, davranışını düzenlemek için öncelikle performans standartlarını geliştirir. Ardından kendi performansını gözlemler ve kendi performansını, geliştirdiği performans standartlarıyla karşılaştırarak davranışı hakkında karar verir. Eğer davranışı standartlarına uygunsa birey kendi kendini pekiştirir ve davranışını sürdürür. Bireyin davranışı kendi standartlarına uygun değilse, birey kendi kendini cezalandırabilir ya da davranışta yeniden düzenlemeye gidebilir.
Bandura, bireyin ortaya koyduğu standartlar, ulaşabileceğinden çok yüksekse, birey için mutsuzluk kaynağı oluşturabileceğini belirtir. Bu durum bireyde kendini değersiz hissetme, amaç yokluğu ve depresif davranışlara neden olabilir, hayal kırıklığı yaratabilir. Bu nedenle ulaşılabilecek yakın amaçlar belirlemek, bireyi harekete geçirmek için onu güdüleyebileceği gibi sonuçtan tatmin olmasını da sağlar.
Yani davranışın düzenlenmesinde içsel pekiştirmeler, başkalarından alınan dışsal pekiştirmelerden daha etkilidir.
