Pamuktan İplik Üretimi Nasıl Olur? İplik Üretim Aşamaları Nelerdir?

0
Advertisement

Pamuk eğirmek nedir? Pamuktan iplik üretiminin aşamaları nelerdir, nasıl olur? Pamuk eğirmek, iplik eğirmek yöntemleri hakkında bilgi.

Pamuktan İplik Üretimi

Dünyada üretilen tekstil ipliğinin (liflerinin) yarısı pamuktan yapılır. Pamuk çok değişik yönü olan bir üründür. Gömlek yapımından elektrik telleri izolasyonu yapımına kadar çok değişik yerlerde kullanılır. Bununla beraber bütün pamuk liflerinin aynı olduğu düşünülmemelidir. Bunlar arasında dikkate değer ayrılıklar vardır. Örneğin Batı Hint Adalarında yetişen pamuğun 50 mm uzunluğunda, ipek görünüşlü ince lifleri vardır. Mısır ve Sudan pamuğunun ince lifleri aşağı yukarı 38 mm uzunluğundadır, ve Amerikan pamuğunun oldukça kalın 31 mm uzunluğunda lifleri vardır. Bütün bu pamuk liflerinin kendine özgü kullanılış yerleri vardır.

pamuk

Kaynak: pixabay.com

Tarladan Fabrikaya

Pamuk kozası, içinde pamuk çekirdeği bulunan, liflerden yapılmış gevşek bir yumak şeklindedir. Lifler «paraşüt» ödevi görür ve çekirdeklerin tabiatta geniş bir alana dağılmasını sağlar. Tarlada pamuklar toplanır ve çırçır fabrikasına gönderilir. Burada pamuk lifleri pamuk çekirdeğinden ayrılır. Bu çok önemlidir, çünkü pamuk genellikle üretildiği yerden çok uzaklarda bulunan fabrikalarına gönderilir. Pamuk çekirdeği, koza kabuğu ve kısa lifli pamuk, pamuk kozasının ağırlıkça önemli bir kısmını teşkil ederler, ikinci adım, pamuğu preslerde sıkıştırıp balyalar haline getirmektir. Böylece pamuk daha az yer kaplar ve gönderileceği fabrikalara daha kolay taşınır.

Balyaların parçalanması. Sıkıştırılmış pamuktan yapılmış büyük balyalar makinelerde parçalanır, gevşek pamuk kütlesi elde edilir.

Balyadan Pamuk İpliğine

iplik fabrikalarına gelen pamuk önce atılarak kabartılır. Bu işlemin başlıca amacı balyadan çıkan pamuğu kabarık ve gevşek duruma getirip, kirinden, tozundan temizlemektir. Bu sırada çeşitli pamuk balyaları birbirine karıştırılarak kalitenin düzgünlüğü sağlanır. Bu işlemleri yapan makineler, balya parçalayıcılar, açıcılar ve atıcılar (didici) adını alırlar. Bu makinelerde çivili silindirler, dövücüler ve emici aletler bulunur. Bunlar pamuğu işleyerek gevşek, kabarık ve yumuşak bir hale getirir. Pamuk keçesi adını alan bu kütle tarama odasına gelir. Pamuk keçesi değişik boydaki liflerin karma karışık bir yumağı halindedir.

Tarama Odası

Tarama odasında lifler birbirine paralel dizilecek şekilde taranır, bir yandan da ilerideki işlemlerde güçlük doğurabilecek kısa lifler giderilir. Tarama makineleri ya da taraklar aslında dönen sert fırçalardan yapılmıştır, pamuk keçesi dönen silindirler yardımı ile taraklara gönderilir. Büyük tarak silindirinde pamuk keçesi tel fırçalarla düzelticiler arasından geçirilir. Bu işlemde karışık lifler çözülür ve çok kısa olanlar giderilir. Taraktan çıkan pamuk düzgün ve ince bir katman şeklindedir, bu da gevşek bir halat şeklinde toplanır. Yüksek kalite iplik elde etmek için bu gevşek halatlar bir de ince taraklardan geçirilir. Bu ince taraklar pamuğu saç tarar gibi tarar, bütün lifler birbirine paralel hale gelir. Daha kısa lifler ayrılır. Bu İriler de ayrıca gevşek halatlar haline getirilir.

Tarak makinesi pamuk halatını, silindirin dişleriyle tarayarak, paralel liflerden yapılmış ince ve düzgün bir film haline getirir.

Her çeşit pamukta, gevşek halatlar iplik çekme tezgâhlarına gönderilir. Burada pamuk kütlesi iplik haline gelir. Bir kaç gevşek pamuk halatı bir araya getirilerek dönen makaralar arasından geçirilir (resme bakınız). Makaraların dönme hızları birbirinden farklıdır. Uçtaki makaralar baştakilerden daha hızlı döner. Pamuk kordonları çekilerek gittikçe daha incelir. Bundan sonra pamuk dar hunilerden geçirilir ve tek bir kordon haline getirilir. Buna çekme tezgâhı kordonu denir.

Advertisement

Pamuk çekme tezgâhından hızlı tezgâha gider. Burada makine kordonu çok daha ince bir iplik haline getirir. Makine çekme tezgâhında açıklanan şekilde çalışır. Buradan çıkan iplik «Yarı bükülmüş» veya orta iplik adını alır, ve büyük tahta bobinlere sarılır. Bu basamakta iken yarı bükülmüş iplik hafifçe döndürülür, böylece sağlamlaştırılır ve kopması önlenmiş olur. Bu yarı bükülmüş iplik, iplik eğirme tezgâhları için uygun duruma gelmiştir.

Kalitesi yüksek iplik elde etmek için tarak tezgahından gelen lifler ince taraklarla bir daha taranır.

İpliğin Eğirilmesi

Pamuk ipliğinin eğirilmesinde başlıca iki yöntem uygulanır. Bu sayede lifler bükülerek pamuk iplikleri elde edilir. Bunlardan birisi vargelle eğirme, öteki halkalı eğirmedir. Makineler de vargel tezgâhı ve halkalı tezqah adını alır. Aşağı yukarı 20 yıl öncesine kadar en yüksek kaliteli pamuk içlikleri vargel tezgâhında elde edilirdi. O zamandan beri geliştirilen halkalı tezgâhlar sayesinde, bu gün, çok iyi kalite ipliği, çok kısa zamanda eğirmek mümkün olmuştur. Pamuk kordonlarını iplik şeklinde büken ve eğiren bu iki yöntem arasındaki fark bu sayfada açıklanan diyagramlarda görülebilir.

Vargel eğirme tezgâhında bobinlerden gelen gevşek kordonlar çekilerek daha inceltilir. Bu işlem yukarıda açıklanan çekme tezgahında olduğu gibi makaralar yardımı ile yapılır. Buradan çıkan iplikler iğlere gider. iğler vargel seklinde gidip gelme hareketi yapan arabalara monte edilmiştir. Araba, bobinlerden uzaklaşırken iğler dener ve iğin ucundan kurtulan iplik bükülür. Araba ile beraber iğler geri dönerken bükülmüş iplik iğler üzerine sarılır. Vargellerden elde edilen iplik yumaklarına masura denir. Daha modern bir yöntem olan halkalı eğirmede ipliğin bükülmesi (eğirilmesi) oldukça değişik bir şekilde sağlanır. Pamuk kordonu önce makaralardan geçirilerek daha inceltilir. Daha sonra dönen bobin üzerine aşağı yukarı inip çıkan ve hızla dönen halkalar yardımı ile sarılır. Halkalar kapalı C şeklindedir. Diyagramda görüldüğü gibi içinden iplik geçer. Bobinin dışında hızla dönerken ipliği büker, bükülen iplik ise aynı zamanda dönmekte olan bobine sarılır.

İplik eğirildikten sonra bobinlerden çözülür ve kullanılış amacına göre konik veya silindir biçiminde masuralar halinde sarılır, piyasaya veya dokuma tezgâhlarına gönderilir.

Advertisement


Leave A Reply