Parodi nedir? Parodi ne anlama gelmektedir? Parodi edebiyat türü ne zaman ve nerede ortaya çıkmıştır? Parodi ile ilgili genel bilgilerin yer aldığı sayfamız.
Parodi (Yunanca parodeia: “bir başka şarkının yanı sıra söylenen şarkı“), edebiyatta, belli bir yazar ya da akımın tarz ve üslubunu, zayıf ya da abartılı yanları öne çıkaracak biçimde taklit eden yergili eleştiri ya da alay biçimi. Daha sağlam bir teknik kurguya sahip olmasıyla bürleskten ve ciddi konuları hafif bir üslupla ele alan travestiden ayrılır. Gerçek parodi, alay edilen kişi ya da akımın üslup ve düşünce özelliklerini acımasızca sergilemekle birlikte, söz konusu yapıtın derinlemesine kavranmasını gerektirir.
Parodi türünün en eski örneklerinden biri, adı bilinmeyen Eski Yunanlı bir şairin Homeros’un destan üslubunu taklit ettiği Batrakhomyomakhia’ydı. Aristophanes de Batrakhoi”da (İÖ 405, Kurbağalar, 1946) Aiskhylos ve Euripides’in tiyatro üslubunu alaya aldı. Chaucer’ın Tale of Sir Thopas’ı (y. 1375; Sir Thopas’ın Öyküsü) gibi Cer-vantes’in Don Quijote’sı de (1605; Don Kişot, 1933) şövalye romanslarının parodi-siydi. Rabelais Pantagruel (1532) ve Gargarıma (1534) adlı yapıtlarında skolastiklerin parodisini yaptı. Shakespeare Ham-lef’m oyuncular sahnesinde Christopher Marlowe’un üslubunu taklit etti. Kendisi de John Marston’ın Venüs and Adonis’le ilgili The Metamorphosis of Pigmalions Image (1598; Pigmalion İmgesinin Değişimi) adlı parodisine konu oldu. Buckingham 2. Dü-kü’nün The Rehearsal (1671; Prova), Sheridan’ın The Critic (1779; Eleştirmen) adlı oyunları kahramanlık tiyatrosunun, özellikle de Dryden’ın The Conquest of Granada’sının (1670; Granada’nın Fethi) parodileriydi. Racine Les Plaideurs’de (1668; Davacılar, 1958) Corneille’in tiyatro üslubunu, John Phillips The Splendid Shil-ling’de (1705; Parlak Şilin) Milton’ın Para-dise Losl’undaki (1667; Kaybedilmiş Cennet) abartılı epik üslubu alaya aldı. Fiel-ding’in Shamela (1741) ve Joseph Andrews (1742) adlı romanları Richardson’ın duygusal romanı Pamela’nın (1740), Tom Thumb (1730) adlı yapıtı da kahramanlık oyunlarının parodisiydi.
İngiltere’de yaygın başarı kazanan ilk parodi kitabı, Horace ve James Smith’in Drury Lane Tiyatrosu’nun yeniden açılması dolayısıyla Scott, Byron, Southey, Wordsworth ve Coleridge gibi o dönem şairlerinin üslubunu taklit ederek yazdıkları bir dizi oddan oluşan Rejected Addresses’di (1812; Reddedilen Hitaplar). Victoria dönemi parodi yazarları arasında, parodileriyle Robert Southey ve Isaac Watts gibi şairlerin yapıtlarının tanınmasını sağlayan Lewis Caroll’ın eşşiz bir yeri vardır.
ABD’de ise Poe, Whitman, Whittier ve Bret Harte gibi 19. yüzyıl şairlerinin yapıtları çağdaşlarınca, özellikle de şair ve çevirmen Bayard Taylor tarafından taklit edildi. 19. yüzyıl göçmenlerinin aksan farklılıklarından ötürü, Amerikan parodileri genellikle lehçe taklidine dayanıyordu. Örneğin Charles G. Leland’ın ilk kez 1884’te yayımlanan Hans Breitmann’s Ballads (Hans Bre-itmann’ın Baladları) adlı yapıtı, Alman şairleri Heine ve Uhland’ın bozuk Almanca ve İngilizce karışımı bir dille yazılmış bir parodisiydi. Çağdaş parodi yazarları arasında, A. E. Housman ve George dönemi İngiliz şairlerinin yapıtlarını ustaca bozduğu parodileriyle Samuel Hoffenstein dikkat çeker.
Parodi, 20. yüzyılda Punch ve The New Yorker gibi dergilerce desteklendi ve kapsamı, düzyazı parodisini de içine alacak biçimde genişledi. Bu türdeki en başarılı örneklerden biri, Sir Max Beerbohm’un çeşitli çağdaş yazarların, özellikle de Henry James’in üslubunu taklit ederek yazdığı Noel öykülerinden oluşan The Christmas Garland’dı (1912; Noel Çelengi). Parodi sanatındaki bir başka yenilik ise, I. ve II. Dünya savaşları arasında Sir John Squire’in geliştirdiği ikili parodiydi. Bu tarz parodide, bir şairin anlatmak istediği, bir başka şairin üslubuyla anlatılıyordu. Örneğin Squire, Thomas Gray’in “An Elegy Written in a Country Church Yard” (Bir Köy Mezarlığında Yazılmış Ağıt) adlı şiirini, Edgar Lee Masters’ın Spoon River Anthology’sinın (Spoon River Antolojisi) üslubuyla ele alarak If Gray Had Had to Write His Elegy in the Cemetery of Spoon River Instead of in That of Stoke Poges (Gray Ağıdını Stoke Poges Yerine Spoon River Mezarlığında Yazmak Zorunda Kalsaydı) adlı parodiyi kaleme almıştı. Öbür önemli çağdaş parodi yazarları arasında Sir Arthur Ouiller-Couch, Stephen Leacock ve E. B. White sayılabilir.
