Pasarofça Antlaşması kimler arasında ne zaman gerçekleşmiştir? Pasarofça Antlaşması’nın Osmanlı tarihi için önemi ve maddeleri nelerdir?
Venedikliler, Karlofça antlaşmasının sonunda Mora’yı ve Dalmaçya kıyılarını elde etmişlerdi. Fakat Mora’da yerleştikken sonra oranın yerli Ortodoks halkına zorbalık etmeye başladılar. Moralılar, bu hallerden şikâyet ederek padişaha baş vurdular. Öte yandan Venedik korsanları da Akdeniz’de birkaç gemimizi yakaladılar. Onların bu hareketleri savaşa yol açtı. Sadrazam Ali Paşa harekete geçerek altı hafta içinde Mora’yı Venediklilerden temizledi. Bundan başka Girit adasında hâlâ Venediklilerin elinde bulunan birkaç kaleyi de alarak Korfu adasını kuşattı (1715).
Osmanlıların az zamanda büyük başarılar elde etmesi, Avusturya’yı korkuttu. Osmanlılara bir ültimatom vererek, Venedik’in zararlarının ödenmesini istedi. Sadrazam Ali Paşa, üst üste kazandığı başarılara güvenerek, Avusturya’ya savaş açtı (1716).
Osmanlı ordusu Macaristan’a girdi. Peter Varadin denilen yerde büyük bir düşman ordusu ile karşılaştı. Avusturyalılar, Osmanlı ordusunu ustalıklı manevralarla çevirdiler. Bunun üzerine yeniçeriler kaçmaya başladılar. Ali Paşa, askere cesaret vermek için kendisi savaşa girdi. Fakat alnından bir kurşunla vurularak şehit düştü. Bundan dolayı sonraları kendisine Şehit Ali Paşa denildi.
Ali Paşa’nın şehit olmasından sonra Osmanlı ordusu tümden dağıldı. Bütün ağırlıklarımız düşman eline geçti. Avusturyalılar, Macaristan’da kalan son kalemizi de (Temeşvar gibi) alarak Belgrat’ı kuşattılar. Kısa bir çarpışmadan sonra o da elimizden çıktı. Avusturya ordusu komutanı Prens Ojen, büyük bir törenle Belgrat’a girdi.
Nevşehirli Damat İbrahim Paşa
Yeni sadrazam Nevşehirli Damat İbrahim Paşa, barış taraftarıydı. İngiltere ve Felemenk hükümetleri de araya girdiler. Bunun üzerine Pasarofça antlaşması imzalandı (1718). Bu antlaşmanın koşulları da Osmanlılar için çok ağırdı.
1) Yukarı Sırbistan, Belgrat ve Banat yaylası, Eflak’ın batı tarafları (Küçük Eflak) Avusturya’ya verildi.
2) Mora ve Girit’te Venediklilerden alınan kaleler Osmanlılarda kaldı.
3) Buna karşılık Venedikliler, Dalmaçya ve Arnavutluk kıyılarındaki kimi kaleleri ellerinde tuttular.
Kaynak – 2
Pasarofça Antlaşması; Osmanlı Devleti ile Venedik ve Avusturya arasında Sırbistan’ın Pasarofça kasabasında imzalanan antlaşmadır (21 Temmuz 1718).
Osmanlılar 1711’de Prut’ta Rus Ordusu’nu sıkıştırdığı halde bundan yararlanamadığı gibi, Veraset Savaşları sırasında Avusturya cephesinde yitirdiği toprakları kazanma yoluna gidemedi. Bu sırada Karadağlılar ayaklanınca, Venediklilerden yardım aldılar. Osmanlılar da Venediklilere savaş açarak asker gönderdiler. Avusturya Venediklilerle işbirliği yaptı. 1715’te Osmanlılar, Mora Yarımadası’nı ellerine geçirdiler. Osmanlıların Korfu Adası’nı ele geçirip İtalya’yı tehdide başlamaları üzerine, 1716’da Venedik ile antlaşma imzalayan Avusturyalılar, Osmanlılara saldırdılar.
Donanmanın yanı sıra Osmanlı Ordusu da 1716’da Avusturya üzerine harekete geçti. Osmanlı Ordusu, Varadin yakınında, Avusturya Ordusu ile karşılaştı. Sadrazam Damat Ali Paşa, alnından vurularak şehit oldu. Osmanlı Ordusu dağınık biçimde geriye çekilmeye başladı. Tamışvar, Banat ve Belgrad’ın Avusturyalılarca işgal edilmesi üzerine, Osmanlı Devleti barış istemek zorunda kaldı. Görüşmelere İngiliz ve Hollanda elçileri de katıldılar. 5 Haziran 1718’de başlayan görüşmeler, 21 Temmuz gününe kadar sürdü.
Avusturyalıların ağır isteklerini Osmanlı delegeleri kabul etmediler. Osmanlı Avusturya görüşmeleri sürerken, Venedikliler de Osmanlılarla barış görüşmelerine başladılar. Osmanlı Devleti, Venediklilerin ilk isteklerini de geri çevirdi. Osmanlı-Avusturya ve Venedik antlaşması sayılan Pasarofça Antlaşması imzalandı (21 Temmuz 1718). Buna göre, Tamışvar, Belgrad ve Semendire sancağı Avusturya’ya bırakıldı. Karşılıklı akınlara ve yağmalara son verildi. Avusturya’nın Osmanlı ülkesinde konsolosluklar açması kararlaştırıldı. Venedik de, Dalmaçya kıyılarında bulunan Butrint, Premaçya ve Vosniça gibi kale ve kentlerle birlikte Mora’yı Osmanlılara bıraktı.
