Paslanma Olayı Nasıl Gerçekleşir?

Pas nedir? Neden bazı yüzeyler pas tutar? Paslanma olayı nasıl gerçekleşir? Pas ve paslanma hakkında bilgi.

PAS

Madenlerin oksitlenince yüzeylerinde bağladıkları tabakaya «pas» denir. Bu arada, çeşitli madenlerin pası ayrı ayrı renkte olur: Demir pası siyahımtırak kırmızı, bakır pası yeşil olur.

En çabuk paslanan maden demirdir. Havadaki su buharı ile oksijen, karbondioksit (karbon gazı) demiri çabucak paslandırır. Demir, bir tabaka pasla kaplandıktan sonra, havayla daha az temas ettiği için, bundan sonraki paslanması daha yavaş olur. Yalnız, uzun süre açıkta kalan bir demir parçasında pas yavaş yavaş madenin içine kadar işler, sonunda demir çürür.

Paslanma olayı, kimyada, «elektriksel pil», ya da «galvanik piller» kuramı ile açıklanır: Meydana gelen pasla (demirin oksidi ile) demir kısmı arasında elektriksel değerler değiştiği için bir gerilim farkı meydana gelir, bu gerilim farkından o bölgede bir elektrik akımı doğar. Bu akımla doğmuş olan iki kutup arasında iyon akımı başlar, oksijen iyonları böylece derinlere kadar iner, metal halindeki demiri oksit haline getirir.

Paslanmayı, dolayısıyla aşınmayı (korozyonu) önlemek için çok çeşitli tedbirler alınabilir. Bu tedbirlerin esası madenle hava temasını kesmektir. Bunun için maden yağlanır; üzeri çeşitli boyalarla kaplanır; galvanizlenir (çinko ile kaplanır); havaya dayanıklı bir madenle elektrik yardımıyla kaplanır (nikelâj, kromaj). Su içinde kalan demir kısımlar (özellikle gemilerin dip kısımları) üzerine «tutya» denilen çinko çubuklar eklenir.

Bir madenin üzerindeki pası gidermek için benzin kullanılır. Pas benzinde erir, altından madenin kendisi çıkar. Pasları gidermek için daha başka kimyasal maddeler de vardır. Elbiselerdeki pas lekelerini çıkarmak için de çeşitli usuller kullanılır.