Peloponez Savaşları ile ilgili olarak genel bilgilerin yer aldığı yazımız. Peloponez savaşları ne zaman nerede ve kimler arasında gerçekleşmiştir?
Eski Yunanistan’da Atinalılar’la Spartalılar arasında 27 yıl süren çarpışmalara «Peloponez Savaşları» denir. Yunanlılar’ın «Pelopones» dedikleri Mora Yarımadası dolaylarında geçen bu savaşlarda önceleri Atina, donanması ve parası ile, üstünlüğü elde ettiyse de, sonunda Sparta’ya yenildi, bütün Yunan ülkelerinde üstünlüğü Sparta ele aldı.
Atina ile Sparta arasında eskiden beri birbirini çekememezlik, yarışma vardı. İki taraf da bütün Yunanistan’a sahip olmak, öteki hükümetleri ekonomik ve siyasi baskı altına almak istiyordu.
Yunan şehirlerindeki krallıklar ortadan kalktıktan sonra Yunanistan’da, biri demokrasiye bağlı Atina, ötekisi de aristokrasiye bağlı Sparta hükümetleri kalmıştı. Bu iki kuvvetli hükümet arasında kalan daha başka küçük şehir hükümetleri, hangi taraf ağır basarsa, onunla birlik oluyordu.
Savaş, Korfu (Korkira) adası halkının Korentliler’e karşı ayaklanması ile başladı, bu kıvılcım bütün Yunanistan’ı tutuşturmaya yetti. Savaş başladığı zaman Sparta karada, Atina ise denizlerde kuvvetli idi.
Peloponez Savaşları M.Ö. 431-404 yılları arasında, 27 yıl sürmüştür. Üç döneme ayrılır: 1) On Yıl Savaşları; 2) Sicilya Seferi; 3) İyon Savaşı.
On Yıl Savaşları. — Spartalılar Attik (Attikae) topraklarını ele geçirdiler, baştan aşağı yakıp yıktılar. Şehirlerine kapanan Atinalılar’ı, çağının ünlü bir devlet adamı olan Perikles yönetiyordu. Bu araçla Atina donanması Peloponez kıyılarını yağma etti. Spartalılar da, Atina’yı aç bırakmak için kuşattılar. Nihayet iki taraf da savaşın uzun sürmesinden usanarak Nikyas’ın aracılığı ile barış yaptılar (421 ).
Sicilya Seferi. — O sırada Atina’da üç kuvvetli adam vardı: Çekingen Nikyas, atılgan Alkibiyadis, konuşkan Demostenis. Bunlardan hele Alkibiyadis, Atinalılar’ı savaşa zorluyordu. Sicilya ele geçirilirse, Sparta’nın kuvvetsiz kalacağı düşünülerek, adaya 134 gemiyle 10 bin asker gönderildi. Alkibiyadis, tanrılara saygısızlıkta bulunduğu iddia edilerek geri çağrılınca, Atina’ya dönmeyip, Spartalılar’a sığındı. Sicilyalılar, Spartalılar’dan aldıkları yardımla, Atinalılar’ı yendiler. Ordusu, donanması yok olan Atina tehlike içinde kaldı.
İyon Savaşı .— Sparta fırsatı kaçırmadı, Attik’in kapısı sayılan Dekeli kalesini ele geçirdi. Yeniden Atina’ya dönen Alkibiyadis, Spartalılar’a karşı denizde üç savaş kazandıysa da sonunda yeniden İranlılar’a sığındı. Ünlü bir Sparta komutanı olan Lisandros, İranlılar’dan yardım alarak, bir donanma yaptı. Çanakkale Boğazı yakınlarında Atina donanmasını bastırarak yok etti. Atina durumdan haberdar olunca, herkes karşı koymaya hazırlandı. Lizandros 200 gemiyle Pire önüne geldi. Sparta Kralı da karadan Atina’yı kuşattı. Uzun süren görüşmeler sonunda Atina, Sparta’nın şartlarını kabul ederek teslime razı oldu.
Peloponez Savaşları sonunda Atina, üstünlüğü elinde kaçırdı, demokratik idare şeklini kaybetti, fikir hayatında yıllarca süren bir gerilemeye uğradı.
