Peloponnesos (Peloponez) Savaşı Ne Zaman, Nerede Oldu ve Sonuçları

0
Advertisement

Peloponnesos (Peloponez) Savaşı ne zaman ve nerede gerçekleşmiştir? Peloponnesos (Peloponez) Savaşı sonuçları ve önemi hakkında bilgi.

Peloponnesos Savaşı

Peloponnesos (Peloponez) Savaşı; Atina ile Peloponnesos Birliği’ne bağlı kentler arasında yapılan bir dizi savaştır (İÖ 431-404).

Savaşın kesin nedeni bilinmemektedir. Temel neden Yunanistan’daki iki güçlü devlet olan Atina ile Sparta arasındaki ekonomik çekişmedir. Peleponnesos Birliği’nin güçlü kenti Sparta, Korinthos’un kışkırtması ve Sparta Halk Meclisi’nin de diretmesi üzerine, Atina’ya savaş açınca (İÖ 431) Perikles de Sparta’ya savaş açtı. Böylece tarihe Peloponnesos Savaşı olarak geçen 27 yıllık savaş başlamış oldu. Sparta ve yandaşları karada, Atina ile yandaşları ise denizde güçlüydüler. Tarihe Arhidamos Savaşı olarak geçen ilk çarpışmalar 10 yıl kadar oldukça yeknesak bir biçimde sürdü. Thebaililerin Plataiaia’ya saldırmalarıyla savaş başladı. Sparta Kralı Arhidamos her yıl hasat mevsiminde Attika’ya saldırarak ve yöreye zarar vererek, Atina’yı kuşatmayı planladı.

Atinalılar ise Perikles’in planına uygun olarak Atina surlarının gerisine çekilerek denizden Peloponnesos kıyılarını vurmaya ve önemli üsleri bir bir ele geçirmeye başladılar. İlk yılda Lakonya ve Elis kıyıları talan edilirken, Atalante Adası’nı ele geçirdiler. Aiginalıları adalarından çıkardılar. Bu arada Makedonya Kralı Perdikkas ile barış yaptılar. Atina, savaş alanında bu başarıları kazanırlarken veba Sparta’nın yıkımına yol açtı. İÖ 430-429 ve İÖ 457-426 arasında tüm şiddetiyle süren salgın sırasında Attika halkının 1/3’ü öldü. Bunun üzerine Atinalılar Sparta’ dan barış istediler. Ancak Sparta’nın ağır koşulları barışın gerçekleşmesini engelledi.

Perikles gibi büyük bir devlet adamının zamansız ölümü (İÖ 429) Atina için bir felaket oldu.

Yerini bir işadamı olan Kleon aldı. Attika-Delos Deniz Birliği’nden ayrılan Midilli Adası’nı cezalandırdılar (İÖ 427). Sparta ise Atina’nın müttefiği olan Plataiai’yi iki yıllık bir kuşatmadan sonra ele geçirdi ve tümüyle yıkıma uğrattı. İÖ 425’te Atinalı komutan Demostenes, Pilos’u ele geçirdi, Sfakteria Adası’nda bulunan 420 birlik askerini kuşatınca, Sparta paniğe kapıldı ve Atina’ dan barış istediyse de bu gerçekleşmedi: Atinalılar birçok yeri ele geçirdiler. 424’te Boyotya’yı ele geçirmek için gönderilen orda Spartalılarca yenilgiye uğratıldı. Sparta Komutanı Brasidas buyruğundaki 17 bin kişilik orduyla kuzeye yönelerek Makedonya Kralı Perdikkas’ın kuvvetleriyle birleşti ve Atina’nın elinde bulunan Amphipolis Kenti’ni ele geçirdi.

Advertisement

Peloponnesos Savaşı

Bunun üzerine Atina barış isteğinde bulunduysa da bir yıllık bir ateşkesin ardından Atina’da savaş yanlıları iktidara gelince savaş yeniden alevlendi. ÎÖ 422’de Kreon, Trakya Seferi’ne çıktı, Eion’a kadar ilerledi, Amphipolis yakınlarında Brasidas’ın tuzağına düştü ve öldürüldü. Ancak kısa süre sonra Brasidas’ ın da öldürülmesi üzerine iki taraf da barış istemek zorunda kaldı. Görüşmeler sonunda Nikias Barışı yapıldı (İÖ 421). Antlaşmaya göre iki taraf da o güne kadar ele geçirdikleri yerleri geriye vereceklerdi. Barış, 50 yıl süreyle geçerli olacaktı. Perikles’in yeğeni olan Alkibiades, kendini başkomutan seçtirerek Atina siyasetinde etkili bir rol oynamaya başladı. Genç komutan, barışı bozmaya çalıştı.

Nitekim entrikaları sonunda barış bozuldu ve Sparta, Argos ile ittifak yapan Atina’yı Mantinei’da yenilgiye uğrattı ve Peloponnesos Birliği’ni yeniden kurdu (İÖ 418).

Alkibiades, Nikias ile birleşerek Atinalıların gözünde yitirmiş olduğu saygınlığı elde etmeye çalıştı. İÖ 416′ da Sparta ile dost olan Melos Adası ele geçirildi. Peloponnesos Birliği’nin güçlü kentlerinden biri olan Sicilya Adası’ndaki Syrakuza’ya bir deniz seferi yapılmaya karar verildi (İÖ 415). Syrakuza’ya saldırıya geçileceği bir sırada, Alkibiades’in Atina’daki düşmanları, komutanı suçlayıp, mahkeme edilmesi için geriye dönmesini istediler.

Alkibiades çağrıyı aldıktan sonra Atina’ya hareket etti. Ancak önce Argos’a, sonra da Sparta’ya sığındı, Sicilya Seferi’nin tüm planlarını Spartalara açıkladı. Syrakuza aldığı güçlü yardımla Atina’yı hem denizde, hem de karada ağır bir yenilgiye uğrattı (İÖ 413). Sparta, Alkibiades komutasında 40 gemilik bir donanmayı îonia üzerine gönderdi. Alkibiades Sakız, Midilli ve Miletos’u birlikten kopardı. Böylece Attika-Delos Deniz Birliği ortadan kalkmış oldu. Yeniden Atina’nın başına geçen Alkibiades, Çanakkale Boğazı’ndaki Kynossema ve Abydos’ta iki zafer kazandı (İÖ 411 sonlan). Pelopponnesos Donanması’nı Kyzikos açıklarında büyük bir yenilgiye uğrattı (İÖ 410). Ardından Byzantion (İstanbul) ve Kalkhedon’u (Kadıköy) ele geçirerek Boğazların yeniden Atina’nın denetimine geçmesini sağladı (İÖ 409).

Bu parlak başarılar üzerine Alkibiades 200 parçalık bir donanma ile Atina’ya döndü, oligarşiyi yıkarak yönetimi ele aldı (İÖ 408).

Alkibiades 100 gemilik bir donanmayla Anadolu kıyılarına geçti, Efes’i denetim altına aldı. Aynı yörede bulunan Sparta Donanması’nın komutanı Lisandros’u savaşa bir türlü zorlayamayınca donanmasını ikiye bölme yanlışlığını yaptı. Bu durumdan yararlanan Lisandros, Atina Donanması’nı bozguna uğrattı. Bu başarısızlık üzerine Alkibiades meclis kararıyla başkomutanlıktan alındı. Kısa bir süre sonra da Persler tarafından öldürüldü (İÖ 404). Bu başarıların ardından Spartalılar Atina’ya kesin bir darbe vurmak için harekete geçtiler. Atina ile Peloponnesos donanmalarının Midilli açıklarında yaptıkları savaşta Atina büyük bir zafer kazandı (İÖ 406). Bir süre sonra Sparta, Lisandros komutasındaki bir donanmayı Çanakkale Boğazı’na gönderdi. Lisandros kısa sürede Lampsakos’u (Lapseki) ele geçirerek boğazın girişini kapadı (İÖ 405).

Bunun üzerine Atina Donanması Çanakkale Boğazı’na hareket ederek Aigospotemoi’de (bugün Cumalıdere) demirledi. Atinalı denizcilerin karaya çıktıklarını haber alan Lisandros, saldırıya geçti ve boş gemilerden 160’ını kullanılmaz duruma getirdiği gibi, 3.000 askeri de tutsak aldı (ÎÖ 405 sonları). Atina’nın tüm deniz gücünü yitirmesi üzerine Sparta, Dekeleia ve Peloponnesos üzerinden Atina’ya yürürken, Lisandros da 150 gemilik bir donanmayla Atina’nın limanı durumunda olan Pire önüne geldi. Her yandan kuşatılan Atina’da bir süre sonra açlık başgösterdi. Bu umutsuz durum üzerine yeniden yönetimi ele geçiren Tremenes. Sparta’ya giderek barış isteğinde bulundu.

Advertisement

Peloponez Savaşları

Sparta dışında kalan tüm Peloponnesos Birliği üyeleri Atina’nın tümüyle ortadan kaldırılmasını istediler. Sparta buna karşı koydu.

Ancak ileriye çok ağır koşullar sürdü. Çaresiz olan Atina bu koşullan kabul etti. Antlaşmaya göre, Atina sahip olduğu tüm dış ülkelerden Limni, İmroz ve Skyors da içinde olmak üzere vazgeçecek, Pire’yi çeviren surlar yıkılacak, sürgünler geriye çağırılacak, 12 geminin dışındaki tüm Atina Donanması Peleponnesoslulara teslim edilecek, Sparta gerek gördüğünde Atina, ordusunu Sparta’nın buyruğuna verecek. Bu ağır koşullara karşın Atina bağımsız bir kent devleti durumunu korumakla birlikte politik etkenliğini tümüyle yitiriyordu (İÖ 404). Perslerin desteğiyle ekonomik, siyasal üstünlüğü eline geçiren Sparta, bu durumun nimetlerini toplayamadan bir süre sonra tüm Yunanistan Makedonya Krallığı’nın egemenliği altına girdi.


Leave A Reply