Pentagon Belgeleri (Pentagon Papers) nedir? 1971 yılında ortaya çıkan Pentagon Belgeleri, ABD’nin II. Dünya Savaşı sonrası Çinhindi’nde oynadığı rolü ortaya koyan 3 bin sayfalık belge setidir. Daniel Ellsberg tarafından sızdırılan bu belgeler, ABD’nin politikasına karşı çıkarak büyük bir sansasyon yaratmıştır.
Pentagon Belgeleri, ABD savunma bakanı Robert S. McNamara’nın 1967’deki talimatı üzerine hazırlanan ve ABD’nin II. Dünya Savaşı’ndan Mayıs 1968’e değin Çinhindi’nde oynadığı rolün tarihini içeren belgeler. Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’ne bağlı Uluslararası Araştırmalar Merkezi’nin araştırma görevlilerinden Daniel Ellsberg’in izinsiz olarak The New York Times’a verdiği bu dosyanın yayımlanması büyük yankı uyandırdı.
Toplam 3 bin sayfalık metin ile 4 bin sayfalık ek belgelerden oluşan ve 18 ayda tamamlanan Pentagon Belgeleri 47 cildi buluyordu. Projede görev alan Ellsberg, başlangıçta ABD’nin Çinhindi’nde oynadığı rolün ateşli bir destekçisiydi. Ama projenin sonlarına doğru ABD’nin politikasına karşı bir tutum içine girdi. ABD’nin bölgedeki müdahalesinin niteliğini açığa vurmanın zorunlu olduğu kanısına vararak, belgelerin büyük bir bölümünü basına sızdırdı.
The New York Times 13 Haziran 1971’de federal yönetimce “çok gizli” kaydı konmuş olan dosyaya dayalı bazı makaleler yayımlamaya başladı. Yayımın üçüncü günündean sonra ABD Adalet Bakanlığı, dosyadaki bilgilerin daha fazla açıklanmasının ABD’nin ulusal savunma çıkarlarına “doğrudan ve onarılmaz zararlar” vereceği gerekçesiyle ABD Bölge Mahkeme-si’nden yayımın geçici olarak durdurulması yönünde bir karar aldı.
İzleyen 15 gün boyunca Times ile elinde aynı dosyanın kopyası bulunan The Washington Post kararı kaldırmak için bir hukuk savaşı yürüttü. Bu süre içinde yayım askıya alındı. Sonunda ABD Yüksek Mahkemesi 30 Haziran 1971’de 3’e karşı 6 oyla gazetelerin belgeleri yayımlamasını serbest bırakma kararına vardı. Karar gerekçesinde federal yönetimin yayımı durdurmayı haklı kılacak kanıtlar gösteremediği belirtiliyordu.
Pentagon Belgeleri özetle, Harry S. Tru-man’ın komünist önderliğindeki Viet Minh’e karşı giriştiği savaşta Fransa’ya askeri yardımda bulunarak daha işin başında Vietnam’daki çatışmaya doğrudan karıştığını,Dwight Eisenhower‘ın 1954’te komünistlerin Güney Vietnam’ı ele geçirmelerini önlemeye ve Kuzey Vietnam’daki yeni komünist rejimi baltalamaya karar verdiğini, John F. Kennedy’nin devraldığı “sınırlı risk kumarı” politikasını bir “geniş taahhüt” politikasına dönüştürdüğünü, Lyndon B. Johnson’un Kuzey Vietnam’a karşı girişilen örtülü savaşı şiddetlendirdiğini, yani ABD müdahalesinin kapsamının kamuoyuna açıklanmasından tam bir yıl öncesine rastlayan 1964’te açık bir savaşın planlarını hazırlamaya başladığını ve ABD haberalma birimlerinin böyle bir hareketin Kuzey Vietnam yönetimini Güney Vietnam’daki Vietkong ayaklanmasını desteklemekten vazgeçirmeyeceği yargısını belirtmelerine karşın, 1965’te Kuzey Vietnam’ı bombalama emrini verdiğini ortaya koyuyordu.
Dosyanın yayımlanması ABD’nin Vietnam’a müdahalesinin meşruluğu ve ahlaki haklılığı konusundaki muhalefetin artmasından birkaç yıl sonrasına rastladığı için, ülke çapında ve uluslararası düzeyde yoğun tartışmalara yol açtı. “Çok gizli” bilgilerin kamuoyuna yansıması, 1972’de yeniden seçilmek üzere hazırlık yapan Başkan Richard M. Nixon’ı zor durumda bıraktı. Nixon dosyayı basına veren Ellsberg’i gözden düşürmek için yasa dışı tertiplere girişilmesine izin verdi. Bu girişimler Watergate Skandalı’nın araştırılması sırasında gün ışığına çıktı.
Belgeler daha sonra The Pentagon Papers (1971; Pentagon Raporları, 1971) adıyla kitap olarak yayımlandı.
