Piaget’e göre dil gelişimi aşamaları nelerdir? Agulama dönemi, tek sözcük dönemi ve telegrafik konuşma dönemi hakkında bilgi.
PİAGET’E GÖRE DİL GELİŞİMİ AŞAMALARI
1. Agulama dönemi
Doğumdan başlayarak 12 ayın sonuna kadar devam eden bir zaman diliminde yaşanır. Bu dönemde dilin özelliklerinden ses (fonem) ve sıra (morfem) vardır ancak anlam (semantik) henüz tam olarak yoktur.
Kendi içinde 3 alt evreye ayrılır.
• Ağlama evresi (0-2 ay); Ağlama doğuştan gelen refleksif bir tepkidir. Bebeklerin gereksinimlerini (mama-su-yüksek ses-ışık vb) ifade edebilmelerinin ilk yoludur. Yani bu evrede ağlama tepkisi, bebekle onun ihtiyacını karşılayan(anne-bakıcı) arasında bir iletişim aracı niteliği taşır. Bebekler ağlarken bile aslında konuşma için bazı alıştırmalar yapmış olurlar. Kısa ve derin soluk alışlar ya da daha uzayan soluk verişler, konuşmanın temelini oluşturur.
• Babıldama (cıvıldama) evresi (2-6 ay); ikinci ayın sonundan itibaren ilk zamanlara oranla daha az ağlama davranışına rastlanırken, bebekler kumru gibi anlamsız ve düzensiz sesler çıkarmaya başlarlar, “da-da, ma-ma, de-de” gibi hem ünlü hem de ünsüz harfleri (genelde iki heceli) bir araya getirip sıraya koyarak çeşitli sesler(bilinçsiz) çıkarırlar. Bu seslerin bir anlamı yoktur. Ancak çocuk ses çıkarma organlarını kullanmaktan haz alır ve her fırsatta bu sesleri tekrarlar. Bu dönemde çıkardıkları sesler, cıvıldamalar olarak ifade edilir.
Bu evrede çıkarılan sesler bütün ana dillerde benzerdir. (evrenseldir.) Ana dilleri ne olursa olsun dünyadaki tüm benzer yaştaki çocuklar bu sesleri çıkarırlar. Ancak bu aşamanın sonlarında artık kendi kültüründe konuşulan dile uygun olanları kullanıp diğerlerini terk ederler.
Çağıldama-heceleme evresi (6-12 ay); Bu evrede konuşma ile ilgili organlar olgunlaşmıştır. Bebek ilk heceleri çıkarmaya başlar.(ba ba- ma ma) İlk kelimeleri bu dönemin sonlarına doğru söylemeye başlar. Ayrıca annesinin sesini, dönemin bitimine tanımaya başlar.
2. Tek sözcük dönemi (12-18 ay)
Konuşmada kritik bir dönemdir. Bebek ilk anlamlı sözcüklerini söyler.
• Morgem; Tek sözcükle birçok şeyin anlatılmasına verilen isimdir, (tek sözcüğün birçok amaç için kullanılması) Bu evrede bebek kullandığı tek anlamlı bir sözcükle birçok şeyi anlatmaya çalışır. Örneğin; “anne” diyorsa bu sözcük ‘anne acıktım’ anlamına gelebileceği gibi aynı zamanda ‘anne beni kucağına al’, anlamına da gelebilir. (Tek sözcüklü cümleler)
• Kavram gelişimi; Bebeğin duyu organlarıyla aldığı bilgiyi, nesne olarak zihinsel tasarıma dönüştürme işidir.(öğrendiği kavramları zihne kodlamasıdır.) Örneğin; bebek çevresinde gördüğü nesnelere masa, sandalye, kalem, defter gibi sembolik anlamlar yükler.
• Alıcı ve ifade edici dil;
Alıcı dil, çocuğun yeni kavramları öğrenmeye güdülenmiş olmasıdır. Eğer bir çocuk çevresinde bulunan nesneleri isimlerini soruyorsa, öğrenmeye çalışıyorsa bu durum alıcı dil ile ilgilidir. Başka bir ifade ile dilsel unsurların (sözcük vs) zihinsel sisteme alınması olarak da düşünülebilir.
Bu sürecin tamamlanmasından ardından ifade edici dil süreci başlar. Bu süreçte çocuk öğrendiği ve zihninde sembolleştirdiği nesneleri ifade edebilmektedir, (alınan dilin yeniden üretilip tepki olarak ifade edilmesi)
3. Telegrafik konuşma dönemi (18-24 ay)
Eski telgraf konuşmalarındaki stoplara benzediğinden dolayı bu ismi almıştır.
Çocuklar yaklaşık olarak 1,5-2 yaşlarında iki kelimeyi birarada kullanırlar. Bunlardan biri isim, diğeri fiil veya sıfattan oluşur, iki sözcüklü konuşmaların telegrafik bir niteliği vardır. Çocuklar bütün düşüncesini genelde bu iki kelimeyle anlatmaya çalışırlar. Bu aşamada çocuk gramere uygun ifadeleri kullanamaz. Yalnız en önemli içeriği aktaran sözcükleri kullanır. Örneğin; Çocuk ‘baba gitti.’ derken çocuk ‘babam işe gitti’, ‘babam dışarı çıktı’ gibi düşüncelerini ifade eder.
4. İlk gramer dönemi (24-60 ay)
Bu dönemde çocuklar cümleler ve gramer kurallarını hızla öğrenir. Kelime haznesi genişler. Bu dönemin sonunda çocuklar iyi bir eğitim sayesinde 2500 kelimeyi anlayabilir ve kullanabilir.
• Aşırı kurallaştırma; Kuralların ilişkili olan ve olmayan bütün durumlara uygulanmasıdır. Örneğin; eve gelen kadın misafiri Fatma teyze diye tanıdıktan sonra çocuğun eve gelen tüm kadın misafirlere Fatma teyze demesi.
Örneğin; küçük çocuklar ci-çi yapım eklerini kullanarak simit satan kişiye simitçi, ekmek satan kişiye ekmekçi derken bazen söz konusu ekleri olmadık yerlerde de kullanabilirler; berberci, kasapçı, manavcı gibi.
Eksik kurallaştırma; Kuralın sadece öğrenilen özgül durumla sınırlandırılmasldır. Örneğin; “ablan büyüğün, ona saygılı olmalısın” denmesi üzerine çocuğun saygının sadece ablaya yönelik olması olarak algılaması.
