Pieta ne demektir, ne anlama gelir? Pieta betimlemesi nedir, pieta betimlemesinin sanattaki örnekleri ve genel özellikleri ile ilgili bilgiler.
Pieta Betimlemesi ve Genel Özellikleri
Pietâ, Hıristiyan sanatında ölü İsa’nın vücudunu kollarında tutan Meryem betimlemesi. Bazı Pietâ’larda Meryem’in yanında Havari Yuhanna ve Mecdelli Meryem, bazılarında ise daha başka kişiler vardır, ama çoğu kez yalnız Meryem’le İsa betimlenmiştir. Hiçbir yazılı kaynağa dayanmayan bu tema, İsa’ya yakarış öyküsünden kaynaklanmıştır. İlk kez 14. yüzyıl başlarında Almanya’da görülmüş, kısa sürede Fransa’ya yayılmış, 14. ve 15. yüzyıllarda Kuzey Avrupa’da çok sık kullanılmıştır.
“Pieta” – Mechelangelo’nun mermer heykeli, 1499; San Pietro Bazilikası, Roma
Pietâ genellikle Fransız ve Alman sanatçıların ele aldığı bir konu olmakla birlikte, en yetkin örneği Michelangelo’nun 1499’da San Pietro Bazilikası için yaptığı heykeldir. Kuzey sanatından esinlenerek isa’yı kıvrımlı bir kumaşa saran Michelangelo, piramidal bir kompozisyon düzeni içinde acıyı, ağırbaşlılığı ve kahramanca bir kabullenişi yansıtır.
Pietâ hem resim, hem de heykel sanatında yaygın olarak kullanıldı. 16. yüzyıla değin isa’yı Meryem’in dizlerine uzanmış olarak gösteren kompozisyon düzeni geçerliydi. Mantık ve orana önem yeren Rönesans düşüncesi doğrultusunda İsa, Meryem’in ayaklan dibine uzanmış olarak betimlendi.
Yalnızca başı Meryem’in dizlerine dayanarak yerden yükseltiliyordu. İtalya’da barok dönemde benimsenen bu şema İspanya, Flandre ve Felemenk’te de yaygınlaştı. Pietâ teması Fransa’da incelik ve psikolojik ifade ön planda tutularak işlendi, ispanya’da ise derin bir duygusallık egemendi.
17. yüzyıldan sonra dinsel konuların gittikçe daha az işlenmesine karşın Pietâ, içerdiği duygusallıkla 18. ve 19. yüzyıl sanatında da görüldü.
