Pigment nedir, ne demektir? Pigment nasıl oluşur, insan vücudundaki mevcut pigmentler hakkında bilgi.
Pigment; Vücudumuzda saça, kana, deriye renk veren maddelere «pigment» denir. Normal insan vücudunda üç ana pigment vardır:
1. — Melânin: Kahverengidir, küçük tanecikler halindedir.
2. — Karoten: Rengi sarıdır. Bu pigment bitkilerde de vardır, tereyağına, havuca bu pigment renk verir.
— Hemoglobin: Kanın kırmızı rengini bu pigment sağlar.
Çeşitli sebepler pigmentlerin bıraktığı renk intibaı üzerinde etki yapabilir; derinin derinliklerinde bulunan koyu renkli bir pigment mavimsi görünür.
Deride melânin vardır. Bu pigment güneşin ışınlarını emer. Melânini derideki özel hücreler yapar. Bu hücrelere «melânosit» denir. Melâninin koyu, ya da açık renkli olmasında oksitlenmenin büyük etkisi görülür. Bu pigmentin tanecikleri az oksitlenirse renkleri ‘açık olur, oksitlenme çoğalınca renkleri koyu kahverengiye kadar varır.
Melâninin oksitlenerek koyulaşması insan vücudunu güneşin zararlı ışınlarından korur. Ancak, kızgın güneş altında kızaran derinin rengiyle gerçek güneş yanığının verdiği bakır rengini karıştırmamak gerekir. Kızartının sebebi kısa dalgalı morötesi (ultra-viyole) ışınlarıdır; asıl güneş yanığı renk güneşte kaldıktan bir süre sonra ortaya çıkar. Bu durumda melânine etki yapan uzun dalgalı morötesi ışınlarıdır. Plâjda güneş banyosu yaparken, kullanılan özel yağlar, vücuda zararlı kısa dalgalı morötesi ışınlarını önler, uzun dalgalıların geçmesine engel olmaz; böylece, gerçek bir güneş yanığı rengi elde edilir.
Melânisitlerin melânin çıkarması, hipofiz (pituit) bezinin çıgardığı «melanofor» hormonu sayesinde olur. Bu hormon insanda, hayvanlarda, basit omurgalılarda vardır. Melânin insanların hepsinde bulunur, ancak pek azında yoktur. Kurbağalarda, bukalemunlarda renk değiştirme özelliği hormon salgılarıyla ilgilidir.
Üst derideki oksitlenme durumu da derinin rengine etki yapar. Derinin yüzüne yakın olan oksitlenmiş kılcal damarlar genişlerse vücut kırmızı görünür. Bu «oksihemoglobin»in kırmızı rengidir. Bu hal ya utanç duyulunca, ya da sıcaktan yanınca olur. Kan gerektiği kadar oksitlenmezse, deri morarmış görünür. Bu da oksitlenmemiş hemoglobin pigmentinin rengidir.
Sarı pigment (karoten) yağ dokularında bulunur. Derilerinin altında fazla yağ bulunan kimselerin sarı görünmesi bundandır.
Saçlarda, tüylerde pigment oluşmasının esasları da derideki gibidir. Saç telleri dibindeki melânositler kalıtıma göre saça renk verirler. Genel olarak, sarı, kızıl, kahverengi, siyah saçlarda da, melânin bulunur. Renk farkları taneciklerin yayılışına, oksitlenme derecesine bağlıdır. Açık renk kızıl saçlarda melâninden başka bir demir pigmenti de bulunur.
Saçların rengini koruyabilmesi için, saçların bulunduğu deri tabakası gerektiği gibi beslenmelidir. Beslenme iyi olmazsa, hele besinde B vitamini, bakır eksikliği olursa saçlarda ağarma görülür. Besin iyi ayarlanırsa, saçların yeniden rengini kazandığı olur.
Yalnız, yaşlılıkla ilgili saç ağarmalarının besinle ilgisi yoktur; vitamin tedavisiyle, besinle saçların rengi yerine gelmez. Yaşlılıktaki ağarma melânin hücrelerinin artık işini göremez hale gelmesinden olur. Ruhi sarsıntı sonunda saçların birdenbire ağardığı görülmüşse de, bunun neden ileri geldiği bilimce kesin olarak açıklanamamıştır. Yalnız, bu gibi
