Prefabrikasyon nedir? Ne anlama gelir? Prefabrikasyon özellikleri ile konu anlatımının yer aldığı ve prefabrikasyon tarihçesi hakkında bilgiler.
Prefabrikasyon, önüretim olarak da bilinir, yapıların bazı parçalarını ya da tümünü başka bir yerde ürettikten sonra yapı yerinde kurmaya dayanan yapım yöntemi. Bu yolla kapı, merdiven, pencereli ya da penceresiz duvar, döşeme, çatı makası gibi öğeler yanında, oda büyüklüğünde birimler, hatta bütün bir yapı da üretilebilir. Prefabrikasyon şu ya da bu biçimde çok eski çağlardan beri insanların üstünde durduğu bir konu olmuştur.
Çağdaş anlamdaki prefabrikasyon uygulaması ise yaklaşık 1905’te başladı. Benzin motorlu kamyonların yapılmasına değin prefabrikasyon (önceden kesilip hazırlanan taş ya da ahşap yapı öğeleri sayılmazsa) yalnız çok hafif yapı öğeleriyle sınırlı kalmıştı. I. Dünya Savaşı’ndan bu yana daha ağır yapı öğeleri de bu yöntemlerle yapılmaktadır. Prefabrikasyon Avrupa ülkelerinde, ABD ve Rusya’da yaygın biçimde uygulanmaktadır. Kullanılacak temel modülün ölçüleri açısından prefabrikasyon mimarların, yapı malzemesi üreticilerinin ve inşaatçıların yakın işbirliğini gerektirir. Standart birim belirlendikten sonra, yapıların planlan buna göre yapılır. Yalıtım, su, elektrik ve havalandırma donanımları, kapılar ve pencereler hep bu temel modüle uygun olacak biçimde tasarlanır.
Başka bir yapı öğesi de temel modüle uygun olarak üretilen çatı makaslarıdır. Bunlar hazırlandıktan sonra depolanır ve istendiğinde buralardan alınarak kullanılır. Önceden dökülmüş (prekast) yapı öğeleri arasında kirişler, kolonlar, merdivenler, modül ölçülerine uygun hücreler, hatta her şeyiyle tamamlanmış banyo ve mutfaklar bulunabilir.
Fabrikalarda hazırlanan yapı öğeleri, aynı öğenin yapı yerinde ustalarca üretilmesinden daha ucuza çıkar, üretim süreleri de daha kısa olur. Pek çok çağdaş yapı öğesinin üretilmesi ve bir yapı yerinden ötekine taşınması pahalı araçlar gerektirmektedir. Malzeme fiyatları ile üretim maliyetini ucuzlatmak için prefabrikasyonun belli bir yerde yapılması gerekir. Çok sık kullanılan yapı öğeleri önceden hazırlanarak depolarda saklanabilir. Bunlara ek olarak yapı öğelerinin standartlaştırması da, malzemenin ucuz olduğu bir dönemde üretim yapılmasına olanak sağlayarak yapı maliyetini düşürebilir.
Prefabrikasyonun en önemli kusurlarından biri sorumluluğun kimde olduğunun bilinmemesidir. Ülkenin bir yerindeki koşullara göre tasarlanan bir yapı öğesi başka bir yerinde üretilebilir, gene tasarım ve üretim koşulları çok değişik başka bir yerinde kullanılabilir. Denetimin bu biçimde dağılması yapının taşıyıcı sistemini olumsuz etkileyebilir.
