Prefet nedir? Ne anlama gelir? Görevleri nelerdir? Fransa’da yüksek bir devlet kademe ünvanı olan prefet hakkında genel bilgiler.
Fransa’da Görevi Başındaki Bir Prefet
Prefet, Fransa’da 1800’den 1982 yönetim reformuna değin yerel yönetimden sorumlu yüksek devlet görevlisi, vali. 1982’den bu yana da onun yerini alan commissaire de la Republique‘in (cumhuriyet komiseri) yönetsel hiyerarşideki derecesini belirtmek için kullanılır.
Prefet makamı Napoleon Bonaparte tarafından eski intendanflık kurumuna benzer görevlerle 1800’de oluşturuldu. Napoleyon’un empereurs au petit pied (imparatorcuklar) nitelendirmesine uygun olarak büyük saygınlık ve nüfuz kazanan prefet’ler, sonraki rejimlerde daha geniş yetkiler elde ettiler. Ama makamlarını korumak için hükümetin her türlü isteğini yerine getirmeleri saygınlıklarını azalttı.
Bu dönemde daha çok kolluk işleri ve seçimlerle ilgilenmeye başladılar ve en önemli işlevlerinden biri hükümetin parlamentoda güvenli bir çoğunluk sağlamasını güvence altına almak oldu. İkinci İmparatorluk döneminde (1852-70) güçlerinin doruğuna ulaşan prefet’ler, Üçüncü Cumhuriyet’in (1870-1940) ilk yıllarında, birbirini izleyen hükümetlerin sık sık yeni atamalara başvurması yüzünden konumları bakımından zayıfladılar. Bununla birlikte toplumsal ve ekonomik sorunlarla gittikçe daha çok ilgilenmeye başladılar. II. Dünya Savaşı‘ndan sonra taşrada toplumsal politikaların eş güdüm içinde yürütülmesinde etkin bir öğe durumuna geldiler.
V. Cumhuriyet’te (1958) prefet’lerin, bağlı oldukları İçişleri Bakanlığı’nın önerisi ve Bakanlar Kurulu’nun onayıyla cumhurbaşkanı tarafından atanması ilkesi benimsendi. Prefet’ler hükümetin ve devletin ildeki tek yasal temsilcisiydi. Bir bakan kendine bağlı ıl görevlilerine ancak prefet aracılığıyla yetki verebilirdi. Öte yandan prefet ilin genel yöneticisi, seçimle gelen il genel meclisinin (conseil general) baş yürütme görevlisi, en üst polis yetkilisi ve ildeki bucakların (communes) denetçisiydi. Yerel görevlilerin yönetsel işlemlerinin önemli bir bölümünde onayının alınması gerekirdi.
1982’de çıkarılan ve yönetim sistemini merkeziyetçilikten uzaklaştıran reform yasasıyla prefet’lerin yerini, devletin illerdeki ve bölgelerdeki temsilcisi sayılan commissaire de la Republique‘ler aldı. Yerel yönetimlerdeki yürütme yetkisi ise il ya da bölge genel meclislerinin başkanlarına verildi.
