Psikoloji’de ölçmenin önemi büyüktür. Psikologların ölçme tekniklerinden birisi olan dağılım ölçme teknikleri ile ilgili bilgilerin yer aldığı yazımız.
Merkeze yönelme ölçüleri, grubun dağılımı hakkında tam bir bilgi vermez. Örneğin ortalamaları eşit olan iki puan dizisinin dağılımı oldukça farklı olabilir. Bu nedenle grup, merkeze yığılmış puanlar etrafındaki dağılışı görmek için, dağılım ölçüleri kullanılır.
Puanların dağılımı incelenirken şu özellikler göze çarpar:
İncelenen grup, birbirine benzer (homojen) ise ya da küçük ise dağılım ölçüsü küçük, dağılım grafiği dardır. Tersi durumda yayılma ölçüleri çok geniştir ve grafikler yaygındır.
Dağılım ölçülerinin başlıcaları; dağılım genişliği ve standart sapmadır.
Dağılım Genişliği:
Dağılım genişliğinin bir diğer adı da ranj-dır. Daha önce gördüğümüz gibi ranj, en yüksek ile en düşük puan arasındaki farktır. Ranj, kolay bulunur ancak fazla güvenilir bir ölçü değildir.
Standart Sapma:
Standart sapma, en güvenilir ve en çok kullanüan bir dağılım ölçüsüdür.
Standart sapma şöyle bulunur:
• Puanlar büyükten küçüğe doğru sıralanır.
• Puanların aritmetik ortalaması alınır.
• Her puanın aritmetik ortalama ile olan farkı bulunur ve bu farkın karesi alınır.
• Kareler toplamı öğrenci sayısına bölünür.
Elde edilen sayının karekökü, grubun standart sapmasıdır.
Ortalama puanı yüksek, standart sapması küçük gruplar başarılı; standart sapması yüksek olan gruplar, başarısızdır.
Standart sapma yoluyla grupları güvenilir bir biçimde birbirleriyle karşılaştırabiliriz.
GRAFİKLERLE GÖSTERME
istatistik verilerin daha somut ve anlaşılır olması için grafiklerden yararlanılır. Psikolojide en çok kullanılan grafikler Histogram ve Frekans Poligonu’dur.
Histogram
Histogram, bir nevi sütun grafiğidir. Bu grafikle frekans dağılımı gösterilir. Grafiğin tabanı puan basamaklarını, yüksekliği ise frekansı (puan sayısını) gösterir.
Frekans Poligonu
Histogramdaki her basamağın orta noktası işaretlenip, bu noktalar bir çizgi ile birleş-tirilirse frekans poligonu elde edilir. Ancak frekans poligonu doğrudan doğruya da çizilebilir.
Normal Dağılım Eğrisi
Standart sapmanın az ya da çok olup olmadığı normal dağılım eğrisine göre değerlendirilir. Teorik olan bu grafik, gerçek verilere dayanılarak elde edilen grafiklerin normale göre durumunun değerlendirilmesine olanak verir.
KORELASYON (Bağıntı)
Korelasyon kavramı ile herhangi iki değişken arasındaki ilişki anlatılmak istenir. Örneğin, vücut yorgunluğu ile anlama gücü arasındaki bağıntı, ya da kaygı ile başarı arasındaki bağıntı gibi.
ilişki aranılan iki unsur arasındaki bağıntı yüksek, orta, çok az olabileceği gibi hiç olmayabilir de. Değişkenler arasındaki bağıntı derecesi korelasyon katsayısı ile ifade edilir.
• Korelasyon katsayısı 0 ile +1 ve 0 ile -1 arasında değişir.
• iki değişken arasında korelasyon katsayısı 0,90 ya da 1 ise burada tam korelasyon vardır, denilir.
• -0,30,-0,90,-1 gibi katsayılar ise veriler arasındaki negatif bağıntıyı ifade ederler.
• Korelasyon katsayısının 0 olması, iki değişken arasında korelasyon olmadığını anlatır.
Örneğin zekâ ile başarı arasında genellikle pozitif; yorgunluk ile okuduğunu anlama arasında negatif bir korelasyon vardır.
