Ülkemizde milli içki olarak kabul edilmiş durumda olan rakı ile ilgili olarak genel ve tarihi bilgilerin yer aldığı yazımız.
Üzüm, incir, erik gibi, şekeri bol bazı meyvalardan, içine anason katılarak yapılan sert bir içkidir. Türkiye’de, Orta Doğu ve Balkan ülkelerinde kullanılır.
Rakı yapmakta kullanılan kara ve beyaz kuru üzümlerin iyisi, başta Ege olmak üzere, Orta Anadolu ile Güney Doğu Anadolu’da yetişir. Bu arada iyi cins anason da Denizli-Burdur çevresi ile Tavşanlı’dan elde edilir. Genel olarak, Türkiye’nin hemen her bölgesinde rakı yapmak için yeterli üzüm ve anason yetişir.
Glikozca zengin kuru üzümler, rakı yapmak için kullanılan değirmenlerde çekildikten sonra suyla karıştırılır, mayalanmaya bırakılır. «Etil alkol» haline gelen bu ilk kısım birinci imbikten geçirilerek «ham rakı», ya da «soma» elde edilir.
Bundan sonra ham rakıya anason katılır; rakının anason kokusunu iyice alması için bir süre bekletilir. Anason rakıya istenilen kokuyu verdikten sonra, ham rakı, içindeki yabancı maddeleri ayırmak için ikinci defa imbikten geçirilir.
Rakı, üzümden başka meyvalardan da yapılır. Yurdumuzda, özellikle Güney Anadolu bölgelerinde incirden, kavundan, muzdan da rakı yapılır. Orta Anadolu’da yapılan dut rakısı da ünlüdür. Bunlar çok basit şekilde imbiklenir, hattâ tencerelerde yapılan, «boğma rakı» adı verilen cinsleri de vardır. İçinde zararlı maddeler de bulunan bu cins rakılar, sağlık bakımından üzümden fenni şekilde yapılan rakıdan çok daha zararlıdır.
Bizde rakının çok eski bir tarihi vardır, Osmanlı İmparatorluğumun ilk çağlarına kadar dayanır. İslâm dininin kesin yasağına rağmen rakı, başta padişahlar olmak üzere, geniş topluluklar tarafından kullanılmış, zaman zaman çıkan yasaklar da rakıya düşkünlüğü önleyememiştir.
Tanzimat’tan sonra ( 1839) rakı, resmen vergiye tabi tutularak, devlete gelir sağlayan bir madde haline getirildi. Meşrutiyette, özel teşebbüsün gelişmesiyle, rakı yapımı, aynı zamanda içenler daha da çoğaldı. Rakıdan alınan vergiyle Düyun-u Umumiye idaresine büyük bir gelir sağlandı.
1920’de Büyük Millet Meclisi Hükümeti rakı yapılmasını yasak etti. Bu yasak 1924’e kadar sürdü, 1924’te Cumhuriyet hükümeti rakı yapılmasına izin vererek, İnhisar (Tekel) İdaresi kuruldu. Bugün de rakı yapımı devletin tekeli olmaktan çıkmıştır. Özel firmalar rakı imalatı yapıp farklı markalar halinde satışını gerçekleştirmektedirler.
