Reform Hareketi Nedir? Nedenleri Nelerdir? Sonuçları Ne Olmuştur?

0
Advertisement

Avrupa’da ki reform hareketlerinin nedenleri ve sonuçları nelerdir? Reform ne demektir? Reformun nedenleri maddeler halinde nelerdir?

Reform Ne Demektir?

XVI. yüzyılda Avrupa’da Rönesans hareketlerine paralel olarak ikinci bir hareket daha görülmektedir. Dinsel nitelikte olan bu harekete yeniden biçim vermek, düzeltmek anlamına gelen bir deyimle reform denir.

XV. yüzyıla gelinceye dek bütün Avrupa’da başlıca iki Hıristiyanlık mezhebi vardı. Bunlardan biri Katolik, ötekisi de Ortodoks mezhebi idi.

Reform

Katoliklerin dini lideri olan Papa, İsa peygamberin havarilerinden Sen Petros (Sen Piyer) un vekili ve halefi sayılırdı. Roma’da Vatikan denilen sarayda otururdu. Katolik olan krallar, prensler ve halk üzerinde büyük bir etkisi vardı. Bütün katolik Hıristiyanlar, Onun hiç yanılmayacağına ve her yaptığı işin doğru olacağına inanırlardı. Papaların elinde insanların günahlarını bağışlamak gibi bir yetkileri ve istediklerini Hıristiyanlık haklarından yoksun edecek aforoz denilen korkunç bir silâhları vardı. ,

Bütün ortaçağ boyunca herkesten saygı gören papalar, Rönesans devrinde dinsel nitelikteki üstünlüklerini kaybettiler. Katolik Hıristiyanların bir kısmı Roma kilisesinden ayrılarak yeni kiliseler ve mezhepler kurdular, işte XVI. yüzyılda din alanında görülen bu hareketlere ve değişikliklere reform adı verilir.

Advertisement

Reformun Nedenleri:

Reforma etki yapan başlıca nedenler şunlardır:

a) Matbaanın Etkisi:

XV. ve XVI. yüzyıllardan önce İtalya’da başladığını gördüğümüz hümanizma hareketleri sonunda din alanında yazılan yazılar basın yoluyla her yana yayıldı. İncil ve Tevrat gibi din kitapları millî dillere çevrildi. Herkes bu gibi din kitaplarını kendi dillerinden okumaya başladı. İsa’nın ne demek istediğini, papazların kendilerine ne kadar yalan söylediklerini daha iyi anladı. İsa’nın İncil’deki sözleriyle papa, piskopos ve papazların hareket ve yaşayışlarının birbirine uymadığını gördü. Bunun sonunda kimi temiz Hıristiyanlar, dinin İncil’e ve İsa’nın dediklerine göre düzenlenmesini istemeye başladılar.

b) Rönesans’ın Etkisi:

Rönesans, Avrupa’da her alanda yenilikler yapmıştı. Hümanistler, ortaçağın skolastik düşüncelerini ve din hakkındaki fikirlerini reddedip, bunların gerçeklere uymadığını söyleyerek Katolik kilisesine karşı gelmişlerdi Hele Alman hümanistleri dinsel sorunlarla çok yakından ilgilenmişler, Roma kilisesini eleştiren yazılar yazmışlardı.

c) Katolik Kilisesinin Bozulması:

Reformun nedenlerinden birisi de Katolik kilisesinin bozulmuş olmasıydı. Bu bozukluk XVI. yüzyılda son dereceyi bulmuştu. Artık bu devirde kilise, kendisine düşen dinsel ve sosyal görevleri yapacağı yerde, başka şeylerle uğraşıyordu. Roma’da oturan Papa, bir din başkanı gibi değil, bir kral, bir prenses gibi gösteriş içinde yaşıyor, balolar ve eğlencelerle vakit geçiriyordu. Kilise ve manastırları yöneten piskopos ve papazlar da Papayı örnek tutuyorlardı. Papa ve piskoposlar ve öteki papazlar halka doğru yolu göstereceklerine, din maskesi altında onları soymaya çalışıyorlardı. Dini bütün Hıristiyanlar kilisenin bu haline dayanamıyorlardı.

ç) Endüljans Sorunu:

Bu sorun reformu etkileyen nedenlerin başında gelmektedir. Katolik inancına göre; herhangi bir günah işleyen Hıristiyanlar, tövbe ederek, oruç tutarak, ya da kendi kendilerine eziyetler ederek işledikleri günahlardan kurtulabilirlerdi. Bundan başka kutsal yerleri (Kudüs ve Roma gibi) ziyaret etmek, fakirlere sadaka vermek, kiliselere ve manastırlara arazi bağışlamak gibi hareketlerle de Hıristiyanlar bunlara hayırlı işler derlerdi) günahlarından kurtulabilirlerdi. Kilise, sonraları günah işleyenleri bu gibi sıkıntılardan kurtarmak için başka bir yol buldu. Bundan böyle günah işleyen Hıristiyanlar kiliseye para verirlerse, bu işlerden kurtulacakları gibi, günahları da bağışlanacaktı. Hatta bu gibilere günahlarının bağışlandığına dair bir afname (af kâğıdı) da verilecekti. İşte bu afnamelere Endüljans denirdi. XVI. yüzyılda papalar, Rönesans hareketlerine başlayıp da paraca sıkıştıkları vakit bu Endüljans işini yeniden ele aldılar ve bunları para karşılığı satışa çıkardılar. Günah işlediklerini sananlar da, bu günahtan kolayca yakalarını kurtarabilecekleri için Endüljans satın almaya başladılar, bu suretle Endüljans satışı az zamanda hızlandı. Özellikle Almanlar gibi saf ve temiz Hıristiyan milletler arasında bu alışveriş çok iyi karşılandı. Hatta kimi saf Hıristiyanlar ölen kimseleri için de Endüljans satın almaya başladılar.

XVI. yüzyılda iki büyük din adamı, Katolik kilisesinin ve Papanın bu hareketlerinin, Hıristiyanlık diniyle hiç bir ilgisi olmadığını söylemek cesaretini gösterdiler. Bunlardan birisi Alman Martin Luther, ötekisi Fransız Jean Calvin idi.

Advertisement
Martin Luther

Martin Luther reform hareketlerinin babası kabul edilmektedir.

Kısaca Reform’un Nedenleri

  • *** Katolik Kilisesi’nin saygınlığını ve güvenilirliğini yitirmesi,
  • *** Hümanizm akımının temelinde olan araştırmacı anlayış nedeniyle Hristiyanlığın temel kaynaklarına inilmesi,
  • *** Rönesans hareketlerinin etkisiyle, özgür düşüncenin yayılması,
  • *** Matbaanın yaygınlaşması nedeniyle Kilise’yi sorgulayan fikirlerin daha hızlı yayılması
  • *** İncil’in ulusal dillere çevirilerinin yapılması sonucunda herkesin İncil’i okuyup anlayabilmesi
  • *** Reform’un başladığı Almanya’da Katolik Kilisesi’nin otoritesinin zayıf olması durumları etkili olmuştur.

1517 yılında Almanya’da Martin Luther adındaki din adamı, Kilise’nin yanlış uygulamalarına karşı çıkması üzerine Kilise baskısından kurtulmak İsteyen halktan büyük destek aldı. Katolik Kilisesi’nin Martin Luther’i aforoz etmesi ve öldürülmesine karar vermesinin ardından çok sayıda Alman prensi Luther’e destek verdi. Büyüyen olayların sonucunda halk, Almanya’da ayaklanarak bir çok kiliseyi yağmaladı.

Almanya’daki prensliklerin lideri konumundaki Kutsal Roma Germen imparatoru Şarlken’in, Katolik Kilisesi’nin kendisine verdiği destekle; ayaklananlarla ve onları yöneten prenslerle yaptığı savaşlar sonunda 1555’te Ougsburg Antlaşması imzalandı. Bu antlaşma İle;

  • *** Protestanlık mezhebi resmen tanındı.
  • *** Halk, bağlı bulunduğu prensin mezhebini kabul etmek zorunda tutuldu.
  • *** Prenslerin mezheplerini kabul etmek istemeyenlerin başka yerlere göç etmelerine izin verildi.

Böylece Almanya’da prensler, kendi ülkelerinde din işlerinin hakimi konumuna ulaştılar.

Fransa’da Reform’un öncülüğünü Kalven yaptı. 1598’de yayımlanan Nant Fermanı ile Fransa’da Protestanlık ve yeni mezheplere inanç ve ibadet özgürlüğü tanındı.

İngiltere’de Kraliyet ailesinin başkanlığında; Katoliklik, Protestanlık ve Kalvenizm mezheplerinin ortak özelliklerini temel alan Anglikan Kilisesi kuruldu.

İskoçya’da ise Kalvenizm’in bir kolu olarak Presbiteryen mezhebi kuruldu.

Nasıl Sonuçlandı – Reform’un Sonuçları

  • *** Avrupa’da mezhep savaşları başladı.
  • *** Katolik Kilisesi, Engizisyon mahkemelerini ve Cizvit tarikatını kurarak, yeni kurulan mezheplere karşı sert önlemler almaya çalıştı.
  • *** Bazı krallar, Kilisenin mallarına el koydular
  • *** Avrupa’da mezhep birliği bozuldu. Protestanlık, Kalvenizm, Anglikanizm, Presbiteryen gibi yeni mezhepler ortaya çıktı.
  • *** Kilisenin dini ve siyasi baskıları ortadan kalktı.
  • *** Avrupa’da krallıklar arasında dinin birleştirici ama özelliği zayıfladı.
  • *** Eğitim Kilise’nin tekelinden alındı. Böylece laik eğitim kurumları oluştu.


Leave A Reply