KPSS Konusu rehberliğin ilkeleri nelerdir, maddeler halinde yazımı ve açıklamaları. Rehberliğin ilkeleri konu anlatımı.
Rehberliğin ilkeleri
1. Rehberliğin temelinde, insan hak ve sorumlulukları ile yakından ilgili demokratik ve insancıl bir anlayış vardır.
Demokrasi; toplumda bireylerin kendi kendilerini yönetme, seçim yapma, karar alma hakkı olduğunu kabul eder. Rehberliğin doğuşu demokratik toplumun yapısından ve bireylerin ihtiyaçlarından kaynaklanmıştır. Rehberlik hizmetlerini yürütenler de hümanistik yaklaşımları özümsemiş, demokratik tutumu benimsemiş kişiler olmalıdır. Buna göre her birey biricik ve değerli bir varlıktır, onun gelişmesine fırsat verilmelidir. Bireylerin seçme özgürlükleri sınırlandırılmamalıdır. Bir toplumda rehberlik hizmetlerinin yaygınlığı ve kalitesi, o toplumdaki demokratik ve insancıl hak ve özgürlüklerin gelişmişliğiyle paralellik göstermektedir.
Demokratik ve insancıl anlayışın bazı göstergeleri şunlardır:
• Sosyal durumu ve psikolojik uyumu ne olursa olsun her bireyi değerli görme (Değerlilik ilkesi)
• Her bireyin kendisi hakkında karar verme hak ve sorumluluğuna sahip olduğunu kabul etme, kişisel tecrübeleri aktararak tavsiye vermeme (Saygı)
2. Rehberlik anlayışı, her türlü çalışması ile öğrenciyi merkeze alan bir eğitim sistemi öngörür.
Öğrencilerin gereksinimleri, yetenekleri, gelişim özellikleri dikkate alınarak oluşturulan öğrenci odaklı eğitim sisteminde; rehberlik hizmetleri de bu anlayışla yürütülür. Rehberlik hizmetlerinden beklenen, tüm öğrencilerin bireysel farklılıklarını dikkate alarak gelişimlerine yardımcı olmasıdır. Bu bağlamda her öğrencinin rehberliğe ihtiyacı olduğu kabul edilir, sadece başarısız ya da buna benzer sorunlarla etiketlenmiş öğrencilerin değil. (Tüm öğrencilere yönelik olma).
3. Rehberlik yardımının esası, öğrencilerin kendi kişiliklerini daha iyi anlamaları ve problemlerine çözüm yollarını bulmada onların kendi kendilerine yeter bir duruma gelmelerini sağlamaktır. (Özerklik)
Rehberlikte birey her sorun yaşadığında onun sorunlarını bir çırpıda çözen, ona kol kanat geren bir yaklaşım değil, aksine bireyin kendisini daha iyi tanımasını sağlayıp kendisinde var olan güçlerini ortaya çıkartarak sorumluluğu bireye bırakma anlayışı vardır. Rehberlik hizmetlerinde bireyler kendilerine yardım edildiği takdirde problemlerine çözüm yolu bulabilme gücüne sahip oldukları kabul edilir. (Saygı ilkesi) Rehberlik hizmetlerinden bu şekilde yararlanan bireylerin, kendi ayakları üzerinde durabilmeyi başaran bireyler olduklarını görecektir.
4. Rehberlik, öğrencinin her yönüyle gelişmesi ve kendini gerçekleştirmesine yardım etmektir.
Gelişme bir bütündür ve süreklidir. Eğitimin de, rehberliğin de ortak amacı öğrencinin tüm kapasitesini, var olan tüm gizil güçlerini ortaya koyabilmesi, potansiyeli ölçüsünde kendini geliştirmesi, daha verimli bir yaşam sürebilme-sidir. İşte kendini gerçekleştirme ile kastedilen de bu tümel gelişimdir.
5. Rehberlik uygulamalarında öğrenci ile ilgili herkesin ortak bir anlayış ve işbirliği içinde çalışması gereklidir.
Öğrencilerin gelişimi için bu gelişimde katkısı bulunan herkesin işbirliği içinde birtakım çalışması yürütmesi gerekir. Bu çalışmada sadece okul yöneticileri, öğretmenler ve veliler değil gerek duyulduğunda okul dışındaki kişi ve kurumlardan da yardım alınmalıdır. Rehberlik uygulamalarında ortak anlayışın oluşması için çoğunlukla müşavirlik (konsültasyon) hizmetinden faydalanılmaktadır.
6. Rehberlik uygulamaları her okulun amaç ve ihtiyaçlarına uygun alanlarda yoğunlaştırmalıdır.
Rehberlik hizmetlerinin uygulamaları, her eğitim kademesinde değişiklikler gösterir. Çünkü her kademede öğrencilerin içinde bulundukları gelişim döneminin özellikleri farklıdır. Ayrıca aynı kademede bile olsalar okullar arasında da uygulamalarda farklılıklar görülebilir. Bunun nedeni okulların amaçlarının, olanaklarının, öğrencilerin ihtiyaçlarının farklı olmasıdır. Ancak rehberliğin mel felsefesi, genel amaçları ve ilkeleri öğretim kademelerine göre değişmez.
7. Uygun bir okul rehberlik programı, çevre koşulları ve özeHikteri ile öğrenci nitelikleri ve ihtiyaçlarının düzenli ve sistemli olarak değerlendirilmesi temeline dayandırılmalıdır.
Herhangi bir okulda uygulanmakta olan rehberlik programı dinamik bir yapıya sahip olmalıdır. Çünkü öğrenciler ve öğrencilerin içinde bulundukları çevre sürekli bir değişim içindedir.
8. Okulda etkili bir öğretim programı, etkili bir rehberlik programı gerektirir. Öğretim ve rehberlik hizmetleri birbirini tamamlar.
Eğitim hizmetleri ile öğrencinin bir bütün olarak gelişimi hedeflenmektedir. Okullarda bu amacı yerine getirmede gerekli ortamı sağlayabilmek için rehberlik hizmetlerinin gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Gerek öğretim çalışmaları gerekse rehberlik hizmetleri birbirini destekleyip tamamlayarak öğrencinin her yönüyle sağlıklı olarak gelişimini sağlamalıdır.
9. Rehberlik hizmetlerinde bireysel farklara saygı esastır.
Her bireyin gereksinimleri, ilgileri, yetenekleri birbirinden farklıdır, bu durum göz önünde tutularak her bireyin niteliklerine uygım bir düzeyde gelişimi sağlanmalıdır. Bireylere e ş iUJavranm a k eş i tsizliğe^ yjoJja çar.
10. Rehberlik hizmetleri planlı, programlı, örgütlenmiş bir biçimde ve profesyonel bir düzeyde sunulmalıdır.
Rehberlik çalışmaları sonucunda nihai amacımıza ulaşabilmek için belirli bir plan dahilinde hareket etmeliyiz. Planlı bir şekilde çalışmaları yürütmede, bu alanda yetişmiş olan uzmanlar görev almaktadır.
11. Rehberlikte “süreklilik” esastır ve rehberlik, hayat boyu yararlanılabilecek bir hizmettir.
Bireyin gelişimi ve kendini gerçekleştirmesi bir hayat boyu sürdüğüne göre rehberlikte sürekli olmalıdır. Rehberlik sadece problemli durumlarda ya da alan, meslek seçimi gibi belli bir zaman dilimi içerisinde gerçekleştirilen hizmetler değildir.
12. Rehberlik hizmetlerinden yararlanmak “gönüllülük” esasına dayanır, rehberlikte zorlama yoktur.
Rehberlik ve psikolojik danışmanın amacı bireyin iç dünyasını, ihtiyaçlarını anlamak ve bireyin yaşadığı sorunlarını kendisinin çözmesine yardımcı olmaktır. Bu nedenle bireyin bu yardımı almada gönüllü ve istekli olması gerekmektedir. Hiç kimseye zorla yardım edilemez. Fakat bazı durumlarda öğretmen, öğrenciyi rehberlik servisine gönderebilir ya da öğretmenler sınıf içi rehberlik saatlerinde grup faaliyetleri düzenleyebilirler ve buna bütün öğrencilerin katılması gerekebilir. Her iki durumda da yapılması gereken; yapılacak yardım ya da faaliyette öğrencinin isteğini uyandırmak için gerekli ortamı hazırlamaktır.
13. Rehberlik hizmetlerinde “gizlilik” esastır.
Öğrenciler hakkında elde edilen özel bilgilerin gizliliği korunmalıdır. Öğrencinin anlattığı özel bilgiler onun izni olmadan bir başkasıyla paylaşılmamalıdır. Bireyler hakkında elde edilen kişisel ve özel bilgilerin gerektiğinde başkalarına verilmesi için onlardan izin alınması gerekir. Aksi takdirde rehberlik hizmeti veren uzmana duyulan güven zedelenir. Ancak danışanın kendisi ya da başkaları için tehlike oluşturabilecek bir bilgi edinildiğinde, danışanın izni alınmaksızın fakat kendisi önceden haberdar edilerek gerekli kişiler bilgilendirilmeli ve durumun gerektirdiği acil önlemler alınmalıdır. Örneğin; danışanın uyuşturucu madde kullandığının, cinsel istismara maruz kaldığının, intihar etme ya da cinayet işleme düşüncesi olduğunun öğrenilmesi durumlarında.
Bunun yanı sıra, öğrenciler hakkında elde edilen ve gizli sayılabilecek özel bilgilerin öğrenci toplu dosyalarına yazılması uygun değildir.
14. Rehberlik hizmetleri hem bireye hem de topluma karşı sorumludur.
Rehberlik hizmetleri, hem bireyin kendi isteklerini yerine getirmesine yardımcı olmakta hem de topluma uyum sağlamasını kolaylaştırmaktadır. Rehberlik hizmetleri, bireyin topluma körü körüne uyum göstermek yerine, dinamik bir uyum gösterebilmesi için gerekli duyarlılığı ve beceriyi kazanmasına yardımcı olmaktadır.
