Psikolojik danışma nedir? Rehberlikte psikolojik danışma hizmetlerinin özellikleri, kimler yararlanır, kavramlar, ilkeleri hakkında bilgi.
Psikolojik Danışma
Tüm rehberlik hizmetlerinin temelini ve özünü oluşturan psikolojik danışma hizmetleri, psikolojik danışmanlar tarafından profesyonel düzeyde sunulan sözel iletişime dayalı bir psikolojik yardım türüdür. Psikolojik danışma, çeşitli nedenlerle uyum sıkıntısı çeken, kendini yalnız hisseden, başarısız ve değersiz gören kimselere, sorunlarının kaynağını ve çözüm yollarını görmede yardımcı olur.
“Psikolojik danışman”, danışma konusunda kuramsal ve uygulamalı bir eğitimden geçmiş, gerekli bilgi ve becerileri kazanmış uzman personeldir.
Psikolojik danışma sürecinde danışman, yardım isteyen taraf olan “danışan” ile yüz yüze profesyonel bir etkileşim içine girmektedir.
Psikolojik danışma hizmeti ile bireyin kendini daha iyi tanımasına, sorunlarının kaynaklarını farkına varmasına, sorunlarıyla baş etme becerisi kazanmasına, kendisi için daha gerçekçi kararlar alabilmesine ve sağlıklı bir kişisel gelişim sürdürebilmesine yardımcı olmak amaçlanır. Psikolojik danışma hizmetinin nihai (sonal) amacı ise, tüm rehberlik hizmetleri için ortak amaç olan-bireyin ‘kendini gerçekleştirme’sine yardım etmektir.
Psikolojik danışma sırasında, danışanın kendisini daha iyi anlamasına yardımcı olacak bir etkileşim ortamı sağlanır. Bu süreç içinde danışanın kendine olan özgüveni artar, yetenek ve becerilerini kullanarak kendi problemlerini kendisinin çözmesi ve ihtiyaçlarını karşılaması yönünde bir gelişme sağlanır.
Danışma bir anda olup biten bir iş değil, zaman isteyen bir süreçtir. Bireyin problemi uzun bir zaman içinde oluştuğundan, giderilmesi de zaman ve gayret ister.
Psikolojik danışma hizmetinden kimler yararlanır?
***Özsaygı ve özgüveni düşük olan,
***Benlik algısı olumsuz olan, benlik algısı gerçekçi olmayan
***Yalnızlık, değersizlik, başarısızlık duyguları yaşayan,
***Öfkesini denetleyemeyen; saldırganca davranışlar gösteren,
***İletişim sorunu yaşayan,
*** Uyum problemi olan, Davranış problemleri olan, Kaygı, korku yaşayan,
***Bağımlı kişilik özelliği gösteren,
***Kararlarını kendi yetenek, ilgi ve kişilik özelliklerini dikkate almadan veren,
***Dışsal baskılar ve iç çatışmaları nedeni ile alternatifleri arasından hangisine yöneleceği konusunda kararsızlık yaşayan,
***Kendisine gerçekçi hedefler koyamayan,
***Kendisini daha iyi tanımak ve geliştirmek, etkili kararlar almak isteyen vb. bireyler yararlanırlar.
‘Psikolojik Danışma’, ‘Görüşme’ ve ‘Psikoterapi’ Kavramlarının Karşılaştırılması
“Psikolojik danışma, danışan ile onun kişisel probleminin çözümüne yardımcı olabilecek uzman kişi (psikolojik danışman) arasında, problemin çözümüne dönük olarak yüz-yüze cereyan eden psikolojik bir yardım oluşumudur.” Danışanla danışman arasında cereyan eden bu yardım oluşumu esasta, karşılıklı görüşmeler yolu ile gerçekleşir. Ancak psikolojik danışmayı, kişi hakkında genel olarak bilgi toplamak ya da ona bilgi vermek amacıyla gerçekleştirilen görüşmeden ayırmak gerekir.
Psikolojik danışmanın psikoterapi ile aynı ya da farklı anlamlara geldiği konusunda görüşler bulunmaktadır. Rogers, ulaşılmak istenen amaçlar ve sonuçlar bakımından bu iki kavram arasında önemli bir fark olmadığını belirtmektedir.
İki kavram arasında farklılık olduğunu savunanlar ise, psikoterapinin klinik hizmet veren bir kurum ortamı içinde (hastaneler ve psikiyatri kliniklerinde) daha derin, kişilik bozulmalarına yol açmış kaygı ve nörotik davranışların hâkim olduğu “normal dışı” kişilik ve uyum sorunlarıyla ilgilenirken; psikolojik danışmanın daha hafif sorunlarla, “normal” kişilerin günlük hayatta yapacakları uyumlar, karşılaştıkları olağan seçme ve karar verme sorunlarıyla ilgilendiğini ileri sürmektedir.
‘Psikolojik Danışma’nın İlkeleri
Rehberliğin ilkeleri, rehberlik hizmetlerinin tümü için ortaktır. Ancak psikolojik danışma sürecinde, bazı ilkeler çok daha fazla örte çıkmaktadır.
1. Koşulsuz saygı: Danışman, danışana kim ya da nasıl biri olursa olsun saygı duyar. Danışan davranışlarından dolayı değil, insan olması nedeni ile başlı başına bir değer olarak görülür.
2. Koşulsuz kabul: Danışman, kendisine gelen bir danışanın kişiliğini yargılamadan ve eleştirmeden olduğu gibi kabul eder.
3. Empatik Anlayış: Danışman, danışanı etkin dinleyerek ve kendisini danışanın yerine koyarak objektif bir şekilde onun duygularını ve düşüncelerini anlamaya çalışır ve anladığını danışana yansıtır.
4. Saydamlık: Danışma süresi boyunca hem danışman hem de danışan saydam (açık, yalın, içten, samimi) olmalıdır. Saydam olan kişi başkaları ile ilişkilerinde kendinde meydana gelen olumlu ya da olumsuz duyguları doğru bir şekilde algılar ve uygun bir dille karşısındakine aktarır.
5. Güven: Danışma süreci boyunca karşılıklı güven olmalıdır.
6. Profesyonellik: Psikolojik danışma hizmeti, mutlaka bu alanda eğitimi olan uzmanlar tarafından gerçekleştirilir.
7. Süreklilik: Psikolojik danışma, bir seferlik ve ayaküstü verilen bir hizmet değil; sürekliliği olan bir hizmettir.
8. Gizlilik: Psikolojik danışman, danışma ilişkisinive bu ilişki yolu ile elde ettiği bilgilerin gizliliğini korur. Aksi takdirde danışanın danışmana duyduğu güven azalır.
9. Özerklik: Bireyi, kendini gerçekleştirme doğrultusunda kararlar verebilecek düzeye ulaştırmaktır. Örneğin; “Bireye balık vermektense ona balık tutmayı öğretmek” özerklik ilkesine uygun bir anlayıştır.
Psikolojik danışmanın danışma sürecinde sahip olması gereken özellikler:
Yetkinlik (alanında uzman), anlayış, tarafsızlık, etkin dinleme, empatik anlayış, dürüstlük (içtenlik, saydamlık), tutarlılık (düşünce ve davranışlarında uyumluluk) güvenilirlik, bireysel ve kültürel farklılıklara duyarlılık ve saygı, gizlilik ilkesine bağlılık, danışanı eleştirmekten ve yargılamaktan kaçınma, sosyal sorumluluk (danışana olduğu kadar topluma karşıda sorumlu olma), mesleki ve bilimsel sorumluluk (rehberlik hizmetlerindeki etik kurallara dikkat etme)
