Karikatür Nedir? Nasıl Doğmuştur? Özellikleri ve Tarihçesi

0
Advertisement

Karikatür nedir, nasıl doğmuştur? Karikatürün özellikleri, öncü karikatüristler, gelişimi, tarihçesi hakkında bilgi.

Karikatür

Bu karikatür Pixabay sitesinden alınmıştır. 

KARİKATÜR

Bir insanı, bir şeyi, bir olayı alaya alarak, özellikleri aşırı büyültülerek, güldürmek için yapılan resme «karikatür» bu gibi resimleri çizene de «karikatürist» denir. Karikatürün çeşitleri vardır, konusuna göre «siyasi», «içtimai», «portre karikatürü» diye çeşitlenir. Filozof Bergson’a göre insanlar, yalnız insanları ya da insanla ilgili olayları gülünçleştirmeyi düşünmüşlerdir, çünkü insanlar yalnız insanları alaya alırlar.

Karikatür çok eski çağlardan beri biliniyordu. Fompei ve Herkulanum kazılarında bulunan duvar ve vazo resimleri çoğu zaman belli kişileri yermek için yüzlerini değiştirip bozan karikatürler halindedir. Bunlardan da daha eski, Mısırlılar’dan kalma resim – karikatürler bulunmuştur. Baskı makinesi icat edilip de kitaplar, gazeteler yayınlanmaya başlayınca karikatür daha gelişti.

XVIII. yüzyılda yaşamış İngiliz ressamı William Hogarth siyasi karikatürleriyle ün kazandı. Aynı çağda İspanyol ressamı Goya da, eserlerinde bu özelliğe çok yer verdi. Gazetecilikle karikatürü ilk defa Fransız ressamı Charles Philippon bağdaştırdı. 1831’de «La Caricature» gazetesini kurdu. Ondan sonra Fransa’da «Charivari», İngiltere’de ünlü siyasi mizah dergisi «Punch» bu çığırın çok kısa zamanda gelişmesine yol açtılar. Honoré Daumier (1808-1879), Gavarni takma adıyla karikatürler yapan Paul Chevalier (1801 – 1866), John Leech (1817-1864) o devrin en büyük karikatüristleridir. Bu yüzyılın başlarında Caran d’Ache, köpeklerin Hayırsızadalar’a sürgün edilmesi sırasında (1911) İstanbul’a da gelmiş, bu konuda bir eser vermiş olan Sem, Nadar gibi Fransız ressamları, Thedore Heine, Von Regineck gibi Alman sanatçıları siyasi karikatür alanında ün kazandılar.

Siyasi karikatür, çağımızda da önemini muhafaza etti. Tetsu, Dubout, Hervé, Chaval, Kiraz, Bernard Aldebert gibi Fransız; Mose, Al Cape, Bosc gibi Amerikan karikatüristleri dünyaca tanınmıştır.

Bizde Karikatür

İnsan resmini yasak eden geri düşüncelerden başka, baskı tekniğinin memleketimize geç girişi de bizde karikatür tarzının gelişmesine engel olmuştur. Bizde karikatür 1870’ten sonra görülür. «Hayal», «Çıngıraklı Tatar», «Diyojen» gibi ilk mizah gazetelerinde, «İbret» te bugün çizenleri bilinmeyen, karikatürler görülmüştür, II. Abdülhamit’in istibdadı zaten bu tarzın gelişmesine imkân vermezdi. Bu bakımdan, ancak 1908 inkılâbından sonra gerçek anlamiyle mizah gazeteleri, siyasi karikatürler çıkmaya başladı.

Advertisement

II. Meşrutiyet’in ilânından sonra çıkan ilk mizah gazetesi, tek nüsha çıkabilmiş olan «El’Ufrük» tür. Ondan sonra Ali Fuat «Karagöz» ü, şair Eşref «Edep yâhû!» yu, Hüseyin Rahmi Gürpınar «Boşboğaz» ı; Salâh Cimcoz, Celâl Esat (Arseven) ve Cemil (karikatürist Cem) «Kalem» i kurdular. Cem, ilk güzel siyasi karikatürlerini bu gazetede yayınladığı gibi 1910’da «Cem» adıyla bir siyasi karikatür ve mizah dergisi çıkardı. O zamandan beri Cem (1888 – 1950), Ahmet Rıfkı, Cemal Nadir Güler (1902 – 1947), Ramiz Gökçe (1900 – 1953) gibi değerli karikatüristler yetişti.

2000’li yıllarda ülkemizde önemli karikatürcüler yetişmiştir. Ancak bu karikatürcüler toplum sorunları ile uğraşarak başladıkları yolda maalesef kendi sevenlerini internet mecralarındaki paylaşımlar sebebi ile davalara boğmuşlardır. Bu sebeple ülkemizde son dönemde karikatürcülük işini hakkı ile yerine getiren ve sığ espri anlayışının dışında toplumsal sorunlara parmak basan cesur karikatürler çizebilen çok çok az yürekli kişi kalmıştır.


Leave A Reply